De nalatenschap van Menno Wigman, die op 1 februari 2018 overleed, bevat geen geheimen meer nu een schat aan wetenswaardigheden, vroege gedichten en andere teksten ontsloten is in de ultieme ‘boekenkist’ die de titel De wereld van Wigman meekreeg. De schatgravers zijn onder de bezieling van samensteller Kiki Coumans aan de slag gegaan om de bouwstenen van Wigmans oeuvre aan het daglicht bloot te stellen.
De achterflap spreekt van een goudmijn voor de Wigmanliefhebbers, en dat zijn er ongetwijfeld heel veel. Want Menno Wigman was een van de belangrijkste dichters van zijn tijd, en dan doel ik op de laatste 30 jaren voor zijn dood.
Coumans noemt hem in haar inleiding ‘niet alleen breed gewaardeerd -toegankelijk, tijdloos en toch modern-, hij viel ook op omdat hij zo volledig en vol overgave dichter was.’ Zij begint haar inleiding met een anekdote: als scholier wordt Menno geïnterviewd over zijn beginnend dichterschap door Boudewijn Büch die hem bezweert dat hij er zijn geld niet mee zal kunnen verdienen. Op het eind van de inleiding bewijst ze het ongelijk van de interviewer: ‘dichten werd wel degelijk Wigmans broodwinning. Maar veel meer nog dan dat zijn daadwerkelijke levensinvulling.’
Het eerste hoofdstuk is vervolgens gewijd aan de bibliotheek van Wigman; welke boeken stonden er op de planken, waar hield de dichter zich mee bezig, wie waren zijn favoriete auteurs en wat vertellen de boeken over Wigman als mens en dus ook als dichter. Uit het totale boekenbezit heeft zij er zo’n 800 geselecteerd die bewaard moesten blijven en die zich nu bevinden in de archieven van het Literatuurmuseum. Daaronder natuurlijk bundels van de ‘gedoemde dichters’ Graaf de Lautréamont, Baudelaire, Rimbaud en natuurlijk ook Oscar Wilde.
Coumans wijst op aantekeningen, onderstrepingen en notities in veel boeken; Wigman stopte veel papiertjes tussen de pagina's en hij maakte regelmatig ezelsoren, wat het beschouwen van zijn interesses mogelijk maakt. Haar conclusie is de volgende: “Wigmans boekencollectie is voor kenners en liefhebbers van zijn werk als een tuin waarin je rondloopt tussen diverse, maar vertrouwd ogende, specifiek gekozen en vaak aan elkaar verwante planten. De thema's gaan een duidelijke verbinding aan met elkaar en met zijn werk (en zijn leven). […] Haast al het werk dat hij las, is van hoge kwaliteit, maar de unieke ‘vingerafdruk’ die ontstaat door het geheel brengt je dichter dan wat ook bij wie Menno Wigman was. Zijn boeken zijn zijn ware portret.”
In de volgende hoofdstukken gaat zij nader in op de jonge dichter, op de bundeltjes in eigen beheer en de tijdschriften die hij volledig vulde en op zijn pseudoniemen. Dat hoofdstuk bestaat bijna in zijn geheel uit illustraties van omslagen en inhouden, foto’s en bijdragen aan schooluitgaven. Een lust voor het oog, een paradijs voor de zoeker. Dat concept wordt vervolgd in het hoofdstuk over de muziek die eveneens en belangrijke rol speelde in zijn leven. Hij speelde in diverse bandjes en was een fervent drummer. Vrouwkje Tuinman, Willem Thies en Rob Schouten schreven een essay over diverse aspecten van zijn poëzie. Het geheel biedt dus een prachtig uitzicht op die wondere Wereld van Wigman.
De wereld van Wigman, Kiki Coumans (samenstelling), Uitgeverij De Weideblik, Varik, 2023, ISBN 978 90 777 67 955
(Wim van Til)
