Alja Spaan (1957), schrijft vanaf haar elfde dagelijks (zowel proza als poëzie), was van alles maar vooral creatief. Haar huis in Alkmaar werd Atelier9en40 waarin ze tot 2013 kunst- en poëzieprojecten deed. Onder die naam gaf ze anderen en zichzelf uit. Een optreden van Joost Prinsen op oudejaarsavond 2020 bij Matthijs van Nieuwkerk maakte haar gedicht Geen rijmwoord voor populair. Alles van en over haar verschijnt op aljaspaan.nl
Haar nieuwe bundel heet Losse honden. De ondertitel is gedichten over de omgeving veraf en dichtbij. De bundel bevat twee gedeelten respectievelijk dichtbij en veraf. In die volgorde. In dichtbij staan 21 gedichten en de reeks veraf bevat eveneens 21 gedichten. Mag ik hieruit de conclusie trekken dat dichtbij net zo belangrijk is als veraf?
Als begincitaten gebruikt de dichter regels uit gedichten: er is een dier ontsnapt dat niet eerder gelokaliseerd was (uit het onderweg zijn, pagina 34) en: de honden slapend in zachte manden (uit de handdoek droog, pagina 35)
De titel van de bundel voorspelt al de onmisbare aanwezigheid van honden. Ik neem je mee: er is geen hond die snuffelt of pardoes op de zacht verende kussens springt, In de vroege ochtend blaft zelfs geen hond, Uitwijkend voor een hond, Ik ben wat bang voor honden, tot de eerste hond begon te ruiken en duwen en vervolgens blaffen?, Ondertussen dromen we van herdershonden die aan ons lijk snuffelen, de honden slapend in zachte manden, honden zonder dekje, horen geen deuren dichtslaan en honden blaffen, het tegelijk alle honden uitlaten, Geen hond te bekennen.
De meeste gedichten bestaan uit 14 regels van 7x2 regels. Er zijn dus nogal wat witregels. Ze zijn belangrijk als overgang, als pauze, als eigen invulmoment,… En het is ook het watermerk, handelsmerk geworden van Alja Spaan.
Schijnbaar achteloos begint Alja Spaan een verhaal te vertellen. Ze neemt je mee in een gewoon, banaal verhaal of gebeurtenis. Je leest het als een bericht tot er plots een omslag plaatsvindt die je van de buitenwereld naar de innerlijke wereld verplaatst. Ze doet dat op subtiele wijze, zoals je met twee vingers in plaats van met een hele hand een gordijn opzijschuift. Spaan is de dichter die het alledaagse van kleur voorziet, heimwee en melancholie zijn nooit ver weg maar het wordt nooit zwaar. Het blijft soepel. Spaan is een voortreffelijke waarnemer en weet dat ook op perfecte wijze in woorden om te zetten. Emoties dragen de jas van de feiten.
Een fragment uit het nieuwe luisteren:
....
We kunnen rustig ons kleed uitspreiden en gaan
liggen, er valt alleen wat bloesem naast ons, een
vogel zingt, onzichtbaar hoog, het licht tuimelt. Als we ons
omdraaien ruikt de aarde, het gras kriebelt, lang
sliepen we niet zo vast als daar. Er zijn nieuwe paden, slingerend
als wortels van de grootste boom, zacht ruisen
de cijfers en bij tien hoeven we niet te stoppen, alles dat zich
verstopt is eetbaar en kleeft aan onze handen.
Losse honden, Alja Spaan, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg, 2021, ISBN 9789464248920
(F.A. Brocatus)