Gris dans les cœurs résignés
Relève des tranchées
Honderd
Oorlogsbeelden van
Julien Vocance (pseudoniem voor Joseph Seguin), oorspronkelijk Cent visions de guerre, werd vertaald door Karel
Hellemans. Seguin (° Lyon, 1878) kwam uit een gerenommeerde uitvindersfamilie.
Hij was een bescheiden man en nam een pseudoniem aan dat hij ontleende aan
Saint-Julien de Vocance, een dorp in de Ardèche. Hij was zeer gehecht aan zijn
geboortestreek waar hij in 1954 zal overlijden. Hij doorliep zijn humaniora bij
de Jezuïeten. Deze licentiaat in de Letteren en in de Rechten behaalde nadien
nog een diploma aan l'École des Chartes, l'École du Louvre en l'École Libre des
Sciences Politiques.
Van
bij het begin van de vijandelijkheden in 1914 wordt hij gemobiliseerd. Hij
raakt zwaar gekwetst en verliest een oog. Het leven en lijden in de loopgraven
zal hij in Cent visions de guerre
gieten. Deze verschijnen in La
Grande Revue en refereren aan de Honderd Zichten van de Fuji van de
Japanse schilder Hokusaï. Samen met zijn vriend Paul-Louis Couchoud had hij
Japan bezocht.
Zoals
Bart Mesotten (1923-2012) van belang is voor de haiku-poëzie in de Nederlandse
literatuur, is dit het geval met Seguin/Vocance voor de Franse letteren. Het is
wel de japanoloog Paul-Louis Couchoud die de kleine gedichten met drie verzen
introduceert. Maar het is dank zij de haiku van Seguin dat deze poëzievorm een
ruimere verspreiding zal kennen. Het is zijn verdienste om deze als eerste aan
de Franse stijl te hebben aangepast d.w.z. zonder de formele regels van de
verdeling der lettergrepen: 5-7-5. De essentie van verdichting wordt echter
behouden; de beknoptheid waardoor de dichter tot een uiterst sobere woordkeuze
wordt gedwongen en zichzelf in een nauw harnas steekt. Vocance tilt deze versvorm naar een hoog
niveau. In 1924 begroet Paul-Louis Couchoud het œuvre van Vocance met: ‘Vous
avez porté le haïkaï français aux sommets de la poésie. Vous en avez fait
l'instrument de la sincérité absolue, de la substance pure, de la note
essentielle et criante.’ In 1917 publiceerde hij Fantômes d’hier et d’aujourdhui in
Les obus vampires ont soulevé
Les dalles du cimetière Dont les croix chancellent.
La tâche de sang grandit, grandit
Sur sa chemise, il se transforme
En soldat de Garibaldi.
Une boule de feu
En nuage s’évanouit :
Moïse sur le Sinaï.
La femme de l’ambassadeur s’en est allée
On dit qu’elle a beaucoup complimenté, réconforté,
Nous n’avons vu personne et n’avons pas encore mangé.
Wat me
trof in Honderd oorlogsbeelden is niet
alleen de gracieuze muzikaliteit maar eveneens de bijtende ironie waarmee Julien
Vocance de oorlogsverschrikking van zijn haiku-dagboek kleurt. Hij publiceerde
naast talrijke bijdragen in literaire tijdschriften, twee poëziebundels: Le livre des haï-kaï en Le héron
huppé. Dank zij het Haiku-centrum Vlaanderen en de Haiku Kring
Nederland wordt de Groote Oorlog nu ook met haiku herdacht.
Honderd Oorlogsbeelden, Julien Vocance,
Haiku-centrum Vlaanderen en de Haiku Kring Nederland, ISBN 9789075714685
(Frank De Vos)