De Franse auteur Emmanuel Bove
(1898-1945) ontdekte ik bij toeval. Tijdens zijn leven was hij redelijk bekend,
maar nadien raakte zijn werk in de vergetelheid. De reden is te zoeken
in bescheidenheid, wel eens als ziekelijk omschreven bescheidenheid. In
overzichten van Franse literatuur was hij tot een aantal jaren geleden
onvindbaar, terwijl zijn romans en verhalen nu klassiek worden genoemd. Zelf
maakte ik kennis met hem via een documentaire op de Franse televisie. Wie
verhalen of een roman van hem heeft gelezen, raakt er zo goed als verslaafd
aan. Zijn stijl is eenvoudig, ontdaan van overtolligheden, direct en kernachtig
geformuleerd. Hij schrijft over gewone mensen in alledaagse situaties, maar het
zit in de finesse en de psychologie waarmee hij zijn figuren typeert en tot
leven brengt. Mij laat hij denken aan de Amerikaanse schrijver Raymond Carver
die ook personages weergaf die leven aan de rand van de maatschappij. Bij Bove
zijn het mannen die veel aarzelen, onzeker zijn, op hun stappen terugkeren,
nooit weten wat de juiste keuze is. De voorbije jaren verschenen er in
Nederland verscheidene vertalingen, vooral bij De Prom. In 1928 verscheen De
liefde van Pierre Neuhart, waarvan uitgeverij Coppens &
Frenks een vertaling brengt met een uitgebreid nawoord dat het werk van Bove
goed belicht. In dit geval gaat het om een iets oudere man die zaken doet en op
een avond geïnteresseerd raakt in een meisje, dat hem niet bepaald in de armen
vliegt. Pierre is het type dat in de ban raakt van een vrouw en haar
bekoorlijkheden, en alles doet om haar grillen in te willigen. Dit thema lijkt
banaal, maar in deze korte roman weet de auteur de twee levens als in een film
tegenover elkaar te stellen, want een waarachtige liefde tussen hen is
uitgesloten. Het meisje is veeleisend en buit hem uit. Toch geniet Pierre
van haar stemmingswisselingen, alsof hij plezier beleeft aan de vernedering en
de pijn. Het avontuur eindigt dan ook met een breuk en Neuhart
verwaarloost werk en gezondheid. Samen met haar betekende hij iets, voelde hij
zich een achtenswaardig man. Hij leeft van zijn herinneringen, tot hij haar
jaren later ontmoet en dat neemt zijn allerlaatste illusie helemaal weg. Hij
vervalt tot eenzaamheid en ouderdom, zonder doel om voor te leven. Hoewel hij
haar fratsen vergaf als bij een klein kind, had hij toch gehoopt haar terug te
kunnen winnen, ook al was het dan zonder liefde. Emmanuel Bove is een meester
in het creëren van psychologie en sfeer, met de nadruk op ontelbare kleinigheden,
die in het leven van zijn personages hun belang hebben, een kamer, meubelen,
een gordijn, Bove tovert het om tot iets unieks in het kader van zijn
verhaal en in het leven van de protagonisten. Deze knappe roman is een unieke
kans om de kwaliteiten van de te bescheiden maar herontdekte Bove te leren
waarderen.
De liefde van Pierre Neuhart, Emmanuel Bove, Coppens & Frenks, Amsterdam, 2013,
ISBN 97 890 711 27 823
(Guy van
Hoof)