Zoals de titel doet vermoeden is dit een bundel in twee delen. We beginnen met de historische herbeleving door de inzichten, interpretaties en conclusies van de schrijver. Een Poolse Saga biedt ons rauwe beschrijvingen van wat is gebeurd en plaatst ze in een historische context. Het is een vorm van poëzie die meer aan dagboekfragmenten of aan journalistieke reflexen doet denken; lees bijvoorbeeld in dat opzicht: Overleven. Barney Agerbeek brengt de geschiedkundige gebeurtenissen in herinnering in een poging ons niets te laten vergeten. Het is onze plicht. Hij levert informatie voor lezers die hun geschiedenisboeken allang hebben verbrand.
De opstand van Warschau
Ons leven voor een nederlaag
-ook padvinders van vijftien jaar
en oudjes die nog kunnen lopen
met een knuppel of pistool-
we vechten met generaal Monter
tegen tanks en kanonnen
Liever strijdbaar sterven
dan zonder trots te leven
en te hunkeren naar de dood
Geen witte vlag, tot er niets over is
Toch zal Polen
weer herrijzen
De terugkeer
overal, de lokroep
van een groter leven
onderweg, met mezelf
het bereikte, overbelicht
naasten kijken toe
laten begaan
plots komt veraf
vlakbij
wat resteert aan tijd
verstrijkt, om het hardst
kantelend, de zoektocht
naar het ware
de kans om ingetogen
naar de oorsprong
terug te keren
in de stilte
van de schemering
op mijn plaats
het is goed
zoals het is
Een Poolse Saga/Een Poolse Liefde, Barney Agerbeek, Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, 2021, ISBN 978-90-6265-765-0
(Frank Decerf)
weer herrijzen
De dichter wordt hoofdspeler in deze reconstructies en staat een vorm van nieuw patriotisme voor. De taal van Agerbeek is sober, filmisch, duidelijk. De tragiek van de (vele) fouten uit het verleden wordt geaccentueerd. De schrijver sluit zijn zinnen niet af; een keuze die vragen kan oproepen. Hij creëert wel een taalmelodie en een vlotte toegang tot het geheel. Zijn analyses zijn op hun beurt kritisch. Hij bekijkt de hedendaagse evolutie in Polen met een bang hart en staat verweesd stil bij de houding van de kerk. Hij ziet dat de geschiedenis zich herhaalt. Dreigementen worden reële feiten.
Een Poolse Liefde bevat een serie uiteenlopende thema’s. De term liefde is een vlag die hier vele ladingen dekt. De dichter rekent af met zijn verleden en maakt een balans op van waar hij nu staat. Hij lijkt tevreden en aanvaardt. Hij tast innerlijke perspectieven af.
De terugkeer
overal, de lokroep
van een groter leven
onderweg, met mezelf
het bereikte, overbelicht
naasten kijken toe
laten begaan
plots komt veraf
vlakbij
wat resteert aan tijd
verstrijkt, om het hardst
kantelend, de zoektocht
naar het ware
de kans om ingetogen
naar de oorsprong
terug te keren
in de stilte
van de schemering
op mijn plaats
het is goed
zoals het is
Dit tweede deel vormt een goed tegengewicht. Een Poolse Liefde staat dichter bij hoe het echte leven hem beroert en beroerde. De bundel sluit aan met wat pure liefdespoëzie, maar dan die soort die een bepaalde afstand houdt en daarom niet verleid wordt tot meligheid. De schijnbaar simpele verzen hebben een diepgang waarin je heerlijk kan verdrinken. Daarnaast komen thema’s als vrouwenemancipatie en andere progressieve inzichten om de hoek kijken. Dit boek is een interessante aanvulling aan het nu al indrukwekkend oeuvre van deze schrijver. Zijn debuutroman (2014) Njai Inem liet zich ook al opvallen. De kracht van Agerbeek ligt hem in de kunst van het correct analyseren. Zijn liefde voor geschiedenis helpt hem daarbij.
Een Poolse Saga/Een Poolse Liefde, Barney Agerbeek, Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, 2021, ISBN 978-90-6265-765-0
(Frank Decerf)