Monumentaal werk over Verhaeren

Liefhebbers van de poëzie van de in het Frans geschreven hebbende Vlaamse dichter Emile Verhaeren kunnen een nieuw kleinood gaan koesteren. Het betreft Emile Verhaeren – Vlaams dichter voor Europa. Dat is méér dan een klassieke, gestroomlijnde biografie. Enerzijds worden leven en werk van Verhaeren (Sint-Amands, 1935 – Rouen, 1916) breed gesitueerd in hun historische en sociologische context, anderzijds gaat auteur Paul Servaes (Sint-Amands, 1935) uiterst gedetailleerd en erudiet te werk.
Verhaeren was al bij leven een markante figuur van de literatuur in Europa. Stéphane Mallarmé, André Gide en Marinetti hebben hun waardering uitgedrukt voor le poète flamand. In het Duitse taalgebied werd Stefan Zweig zijn vaandeldrager en biograaf. Ai Quing, de vader van de beroemde kunstenaar-dissident Ai Weiwei, publiceerde in 1932 een keuze uit zijn poëzie. Raymond Trousson (Université Libre de Bruxelles) onderstreepte in 1981 dat Verhaeren bij geen enkele school hoort maar dat hij ze als voorloper allemaal grondig beïnvloedde. De invloed van Verhaeren op de historische avant-garde (vooral op de futuristen) werd in kaart gebracht door onder meer Dada-kenner Michel Décaudin (Sorbonne) en door Cocteau-specialist David Gullentops (Vrije Universiteit Brussel). Na de gebruikelijke periode in het vagevuur werd tijdens de jongste decennia het werk van Verhaeren niet alleen heruitgegeven, maar ook in vertaling gepubliceerd in heel Europa, in China en Japan.
In 1998 werd de Verhaeren Leerstoel ingehuldigd aan de VUB. De inaugurale rede werd verzorgd door professor Anne Marie Musschoot (Universiteit Gent), die de verstrengeling van twee culturen in het Belgische fin de siècle belichtte. Verhelderende bijdragen over de wisselwerking tussen Nederlandstalige en Franstalige literatuur werden gepubliceerd door professor David Gullentops, die bijzondere aandacht aan de dag legde voor Verhaerens opvattingen over multilinguïsme en multiculturalisme. Dat alles is uiteraard niet ontsnapt aan de aandacht van Paul Servaes, die nauwgezet nieuwe bronnen heeft aangeboord betreffende de receptie van het werk van Verhaeren in Nederland en in Vlaanderen.
Het boek behandelt impliciet ook meer dan ooit actuele, communautair geladen problemen. Het strekt Paul Servaes tot lof dat hij daarbij opiniërende stellingen zorgvuldig mijdt en louter beschrijvend te werk gaat. De auctoriële bescheidenheid en intellectuele discipline die hij aan de dag legt, maakt van zijn levenswerk een voortaan onmisbaar, objectief dossier.
Hubert Lampo pleitte er bij herhaling voor het lidmaatschap van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen open te stellen voor in het Frans schrijvende Vlamingen. Zij verdienen immers hun rechtmatige plaats te krijgen in het Vlaamse erfgoed. Het vlot leesbare boek van Paul Servaes, dat zich in eerste instantie toch wel tot de fans richt, verscheen in oktober 2012, de tweede druk in januari 2013, wat erop wijst dat er kennelijk wel publieksbelangstelling bestaat.
Paul Servaes besloot zijn loopbaan bij het gemeentebestuur van Sint-Amands in 1995 en werd de eerste conservator van het Provinciaal Museum Emile Verhaeren. Zijn boek wordt ingeleid door Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad en door Luc Rochtus, voorzitter van de Vereniging voor Heemkunde in Klein-Brabant.

Emile Verhaeren. Vlaams dichter voor Europa, Paul Servaes, EPO, Antwerpen, 2012, ISBN 9789491297403

(Henri-Floris Jespers)