Van graat tot schub

Etienne Colman (1950) is vooral een dichter. Naast poëzie heeft hij ook twee toneelstukken geschreven. Zijn debuut maakte hij met de bundel Als een schuwe spieder (1989). De laatste jaren heeft hij een stuk van zijn hart verloren aan Laos, waar hij vaak naar toe gaat om er Engels te onderwijzen. Bij C.de Vries-Brouwers verschenen: Facades (2013), Loopgraf (2014), en Laos in spreidstand (2017).

De bundel Blijf van mij – van graat tot schub zou volgens wijlen Jos Daelman ook als ondertitel Archief van een liefde kunnen hebben. En dat is zeer treffend verwoord.

Het is een lijvige verzameling gedichten, onderverdeeld in drie cycli. 

1.hij begint waar zij eindigt               tussen graat

2.hij en zij doen verder                      tussentijds

3.zij begint waar hij eindigt                   tussen schub

In de eerste en de derde cyclus kiest de dichter er voor om de gedichten titels te geven. In het middendeel benoemt de dichter: Pact, In lief en leed, Liturgie, Trait- d’union. Respectievelijk gevolgd door vier gedichten, vier gedichten, zes gedichten en vier gedichten.

Het mag duidelijk zijn dat Etienne Colman houdt van compositie, strakke indeling,. Hij kiest zorgvuldig zijn woorden, weegt en meet. Komma’s en punten komen veel voor. Hij schept adempauzes, rustpunten. Wat schijnbaar achteloos begint blijkt zeer weldoordacht.

De titel komt terug in twee gedichten:

Op blz.12 in de eerste cyclus: “Blijf van mij (tussen graat en schub) (a)

Op blz.62 in de derde cyclus: “Blijf van mij (tussen graat en schub) (b)

Tussen en rond deze gedichten cirkelen de andere gedichten van de bundel. In deze twee gedichten maakt hij een balans van wat was en is:

….

En elke omhelzing daarbij is doodgewoon

en medeplichtig aan vooral het opzeggen van iemand.

…..

waant zich god en breekt zich krom.

Maar duren kon hij niet. Zijn lichaam werd een kraakpand,

losweg nog bewoond, zich vluchtig warmend aan de pulp

der liefde. Was hij niet beter zonder?

In de gedichten is er een voortdurend steekspel tussen hard en zacht, tussen vreugde en verdriet. De grote kracht zit er in dat de woorden hun eigen weg gaan, rechtlijnig, bochtig, de dichter is een voerman. Hij heerst over de paarden, klakt af en toe met de tong, laat de leidsels los. Naast hem op de bok zit zij:

Vrouw o.a. (volgens Van Dale GROOT WOORDENBOEK DER NEDERLANDSE TAAL 1984)

 1.Volwassen mens van het vrouwelijk geslacht

2.Vrouwelijk persoon die geen maagd meer is

3.Echtgenote

4.Meesteres

5.Speelkaart met een vrouwenfiguur

Je moet je op je hoede zijn. Soms haalt de dichter onverwacht uit en brengt je in verwarring, maar als je even wacht klopt er een groot mededogen, een krachtige liefde op de deur: blz.46

 ….

De dagen waren heilig en gewijd.

De nachten heidens, weinig minder dan baldadig.

Soms had hij een touw nodig. Dat kon dienen tot zoveel.

De kruisiging kwam steeds vanzelf.

                             Ooit zou hij haar dood wel wreken.

Blijf van mij – tussen graat en schub, Etienne Colman, Uitgeverij C. de Vries-Brouwers, Antwerpen/Rotterdam, 2021, ISBN 978 9059 27 48 08

(Frans August Brocatus)