De heilige cohesie van water


Van Jos van Daanen verscheen in 2016 bij Uitgeverij Kleinood & Grootzeer bibliofiel Tot er woorden waren, waren we niets, een keuze uit zijn gedichten die vanaf 1988 verschenen in literaire tijdschriften. Sinds 2018 publiceert hij bij Uitgeverij In de Knipscheer. De bundel De Schoonspringer werd door de Jongerenjury genomineerd voor de ‘Grote Poëzieprijs 2019’. Ook in 2019 verscheen de bundel Soldaten, vijf gedichten complementair vertaald in het Duits, Engels en Limburgs (een uitgave i.s.m. Uitgeverij Van Groningen) en zijn prozadebuut Lutijn.

 

De heilige cohesie van water is qua omvang een al even bescheiden bundel als Soldaten: tien gedichten van elk 14 versregels (vier strofen van drie versregels en een eindstrofe van twee versregels) en één gedicht, Hij is de Millennial, op het achterplat:

 

Hij is de Millennial.

Aan hem kleven veel te hoge verwachtingen.

Ze drijven hem tot wanhoop.

Maken dat hij zich wil verdrinken.

 

Hij is Jezus. Hij loopt over water.

Schuilt daar onder bomen.

Ontwijkt vluchtelingen. Bouwt kampvuren.

Vermaakt zijn volk.

 

Hij is de Illusionist.

 

Deze millennial loopt veertig weken over de zeven zeeën: Jij zag toch ook die verwarde man gisteren, een dertiger/ op het strand, dicht bij de grens met het water/ een millennial die het al een tijdje tegenzat.

 

Biedt water soelaas voor bootvluchtelingen zoals het dat deed voor slaven die trachten te ontvluchten door in het water te waden, wat geen sporen naliet (zoals in de spiritual Wade in the Water)? In de verte op zee brandt licht voor reizigers/ maar wie vanaf zand op water stapt, verdrinkt.

 

Er valt weinig fraais te ontdekken. Hij wordt geconfronteerd met de waterverontreiniging: (…) waar hij kijkt nadert de onzichtbare dood/ en stiekem plastic dat bezit neemt// van alle leven (…) en gaat te rade bij zijn ouders: Vader, moeder, hoe zat het ook alweer/ was het water waar niet op te lopen viel/ los zand dat alle mensen dragen kan?

 

De dichter (…) zou het even fixen, het weer/ honger, de politiek, het geld en ongelijkheid/ het noodlot van alle verwachtingen. Is het nog mogelijk dat men bidt om welvaart, een boot/ een uitgestoken hand? Voelt hij zich verslagen? Dag en nacht verstreken in overpeinzing/ en slapen ging op aan machteloosheid.

 

Over zijn tocht lezen we in het slotgedicht: (…) tijd verging in blokken van dagen en nachten/ hij passeerde eilanden en scholen vis// ontweek tankers en containerschepen vol/ overdadig voer voor consumenten, vlees/ en vis en soja en vele soorten rijst// en kaviaar, champagne. Cruisers voor de rijken observeerde hij, roeiboten voor de armen: en daartussen oases van zand om uit te rusten.

 

De slotregels: Aan het einde van zijn tocht, lag inzicht/ en de cohesie brak onder zijn voeten.

 

Met De heilige cohesie van water heeft van Daanen een bundel afgeleverd die zowel maatschappijkritisch is als een (confronterende) ode aan de mysterieuze kracht van water. Intrigerend.

 

 

De heilige cohesie van water, Jos van Daanen, Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, 2020, ISBN 978 94 93214 09 5

 

(Roger Nupie)