Op zaterdag 3 mei 2025 waren Lucienne Stassaert en Bart Stouten te gast in ‘Het Schooltje’ van de Sint-Pauluskerk in Antwerpen. Van Lucienne Stassaert werd Alle eindige dingen openbaren oneindigheid voorgesteld, haar vertaling van poëzie van de Amerikaanse dichter Theodore Roethke. Katelijne Boon leidde de recentste dichtbundel van dichter en jarenlang presentator bij KLARA Bart Stouten in: De doden niet meer tellen. Dat alles werd muzikaal voortreffelijk omkaderd door pianiste Eliane Rodrigues.
De doden niet meer tellen is de dertiende bundel die van Bart Stouten verschijnt bij Uitgeverij P. Bij dezelfde uitgeverij verscheen in de Parnassus-reeks ook een bloemlezing van zijn werk: Onder de avondklok van de liefde (2018).
De nieuwe bundel is één lang prozagedicht. Bart Stouten reisde in de winter van 1982 (toen Brezhnev de plak zwaaide) naar Moskou, gefascineerd door de iconenschilder Andrej Rublev. Die herinneringen worden poëtisch verweven met de actuele wereld waar steeds meer oorlogen opdoemen. Met als kernfiguur de anonieme soldaat: een held, een vriend: De oorlog zal jaren duren./ De pijn zal eeuwig blijven./ Wie ben je, onbekende soldaat?/ Waar kom je vandaan, Vlad?/ Jouw stad? Je ouders?
De dichter tast thema’s als dood, geloof, kunst en vrijheid af. De tekst is doorspekt met citaten van of verwijzingen naar zowel mythologische personages (Homeros, Aeolus, Ares - god van de oorlog) en politieke figuren (Brezhnev, Lenin, Poetin, Donald Trump, Zelensky) als artiesten uit de populaire muziek (Harry Secombe, Vera Lynn, Elton John), dichters (Konstantínos Kaváfis, Fernando Pessoa), plaatsnamen, een mantra uit de yoga-traditie… Dat alles is welbewust en smetteloos geïntegreerd in de tekst én wordt toegelicht, gelukkig niet in voetnoten achteraan de bundel, maar rechts meteen naast de plaats waar ze zich voordoen.
HET DODENTAL IS GESTEGEN TOT VIERHONDERDDUIZEND/ terwijl de president een vergadering belegt/ over het economisch beleid van zijn land./ Ze zullen een subsidieprogramma bespreken/ voor kleine en omvangrijke bedrijven.
Doorheen de tekst neemt de beklemming toe en wordt het dodental vermeld: van vier (pagina 13) tot zevenhonderdduizend (bladzijde 38), tot de melding “IK KAN DE DODEN NIET MEER TELLEN” in de rest van de bundel geregeld herhaald wordt. Tenslotte eindigt dit prozagedicht met “IK KAN DE DODEN NIET MEER TELLEN. MAAR WEL DE OORLOGEN”.
Duizenden burgers komen om het leven,/ maar dat doen ze al dagen-,/ weken- , maanden-,/ nu al jarenlang.
Alsof soldaten een wanhoop meedragen/ die ze proberen te verbergen,/ verliezen ze zich in een levensagenda/ die ik beter moet leren doorzien./ Hun oorlog is niet die van de media.
Enig engagement was Bart Stouten al niet vreemd. Hij schreef eerder een roman over het lot van een Oegandese vluchteling: Liefde en andere overvloed (Uitgeverij Vrijdag, 2019) en vorig jaar verscheen bij Uitgeverij Pelckmans Zonde van de hemel, een brief aan een jonggestorven dakloze in Tokio. De doden niet meer tellen is een prestigieuze, overtuigende en geslaagde poëtische aanklacht die we beslist tot zijn belangrijkste publicaties mogen rekenen.
De doden niet meer tellen, Bart Stouten, Uitgeverij P, Leuven, 2025, ISBN 978-94-64757-76-7
(Roger Nupie)