Murakami en de Commendatore


Wie eenmaal gebeten is door Haruki Murakami kan alleen maar uitkijken naar een nieuwe publicatie van de man die in 1979 op 30-jarige leeftijd debuteerde. We komen nooit bedrogen uit: of het nu met zijn verhalenbundels is, of met een roman als 1q84, in drie vuistdikke delen (2009-2011), Murakami bewijst zijn meesterschap keer op keer.

Ook deze keer situeert hij zijn personages in een grensgebied tussen droom en realiteit, waarbij surrealistisch aandoende elementen en mysterieuze gebeurtenissen moeiteloos in elkaar overgaan, zonder dat dat ook maar een moment gekunsteld overkomt. Want in deze werkelijke wereld blijft geen enkel voorkomen eeuwig bestaan zoals het is.
Hoofdpersonage in deze nieuwe tweedelige roman is een naamloze portretschilder, die een leegstaand huis betrekt op een afgelegen berg. Ooit woonde er de schilder Tomohiko Amada. Als hij op zolder een verborgen schilderij van Amada ontdekt, De moord op Commendatore, dat refereert naar een scène uit Mozarts opera Don Giovanni, gaan de Murkami poppen aan het dansen...
Het schilderij komt tot leven. Midden in de nacht hoorde ik een bel in een vreemde holte achter een tempeltje in het bos. Toen die holte werd opengemaakt kwam een van de personages uit het schilderij te voorschijn. Er duikt een vreemd wezen op, een ‘Idea’. Is het een geest? Het blijkt iets ingewikkelder te zijn: Ik ben geen geest. Ik ben alleen maar een Idea. Een geest is in wezen een bovennatuurlijk en vrij iets, maar ik ben dat niet. Ik besta binnen allerlei beperkingen. Een mysterieuze buurman, Menshiki, komt op de proppen met de opdracht zijn portret te schilderen, maar dat blijkt als snel een voorwendsel voor heel andere bedoelingen. De portretschilder probeert meer over Amada te ontdekken, die de laatste periode van zijn kunstenaarschap terugkeerde naar de Japanse nihonga-stijl: Het fantastische aan zijn werk zat hem in de lege ruimtes. Het zat hem, paradoxaal genoeg, in de niet-geschilderde gedeelten. Intussen schildert hij het een portret van een dertienjarig meisje, dat blijkbaar een link heeft met Menshiki, en spoorloos verdwijnt. De portretschilder probeert haar te redden.
Tevens verbluffend hoe Murakami zich verplaatst in de wereld van de portretschilder, zijn werkwijze  (Eerst een vlugge schets, dan de aankleding van het naakte vlees) en zijn betrachting: Een schilderij dat iemands huidige gedachtewereld uitdrukt. En wat is het resultaat? De portretschilder verzucht dat hij uiteindelijk in zijn portretten steeds zichzelf afbeeldt. / Een schilderij is iets wonderbaarlijks: naarmate de voltooiing nadert, verwerft het een eigen wil, gezichtspunt en zeggingskracht.
De moord op Commendatore: meer dan 1000 pagina’s leesgenot van het hoogste niveau.

De moord op Commendatore - Deel 1: Een Idea verschijnt, Haruki Murakami, uit het Japans vertaald door Elbrich Fennema en Luk Van Haute, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam / Antwerpen, Uitgeverij, 2017, ISBN 978 90 254 5134 9
De moord op Commendatore - Deel 2: Metaforen verschuiven, Haruki Murakami, uit het Japans vertaald door Elbrich Fennema en Luk Van Haute, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam / Antwerpen, Uitgeverij, 2018, ISBN 978 90 254 5159 2

(Roger Nupie)