Weergaloze melancholie


In zijn twintigste bundel keert Hans Tentije terug op bekende gronden: Wijk aan Zee, Alkmaar, Praag, Italië. Maar vooral keert hij terug naar zijn herinneringen. Zoals het in poëzie gaat: woorden laten het verleden niet herleven, maar zij duiken op in het heden.
Meteen in het eerste gedicht bepaalt de dichter wat er van hem in deze bundel verwacht mag worden:

In gedachten volg ik de paden weer, voel hoe het grint
onder mijn spekzolen knerpt, de instelling –
is door een hoog ijzeren hek omsloten, de heftige wingerd
kleurt rood tot aan de raamkozijnen


De herinnering grijpt hem aan, maar het heden is hardvochtig:

en wat ooit gewoon lukte maar nu beslist niet meer:
me tussen de spijlen door te wringen


Het lukt Tentije zijn woorden zo te kiezen dat je als lezer onderdeel wordt van het gedicht; althans zo vergaat het mij, al sinds zijn vroegste werk. Het maakt hem tot een van mijn favoriete dichters.

Cafés, pleinen, basilieken, bruggen, boomgaarden, buitenwijken zijn bij uitstek plekken die de dichter verleiden, inspireren tot een gedicht. Herinneringen aan die plekken of projecties van herinneringen, het biedt de dichter elke keer weer een moment van terugkeer.

Tegelijkertijd dringt de vraag zich op waarom deze dichter in die vlucht naar de herinneringen een houvast zoekt. Of zoals hij dat zelf verwoordt:

het gaat harder waaien en intussen lijkt het net of ik
de grens, de rooilijn tussen eertijds en later, tussen verbeelding
en werkelijkheid heb overschreden, maar vanaf welke kant
weet ik niet


(slotstrofe van het gedicht Vanaf welke kant)

Het antwoord, een antwoord wordt gegeven in het laatste gedicht van deze bundel, De weg ernaartoe, waarin de dichter op weg gaat, zijn herinneringen toetst aan wat hij ziet en tot het besef komt, dat hij uit steeds meer herinneringen bestaat. Wat hem natuurlijk laat landen in het nu, om nieuwe herinneringen te maken. Voor straks, voor nieuwe gedichten wellicht.

Tussendoor volgt het ene kleinood het andere op in een stroom herinneringen, beelden en observaties die de melancholie voeden.

Mooier dan in het gedicht Wat ervan geworden is wordt de melancholie niet beschreven:

vandaag ben ik naar deze uithoek teruggekeerd
om te zien wat er geworden is van de plek die ik zo goed kende
maar ook omdat ik hoorde dat zij, met wie
ik een tijdlang wat gehad heb, in dit nieuwe deel
beland zou zijn
[…]
het begint te motregenen en op het dorre trapveldje ginds
is een lek geschoten bal blijven liggen

Het beeld van die lek geschoten bal is het summum van die ongelijke strijd om het verleden te behouden.
Hans Tentije is een meester in het combineren van observaties en ingehouden emotie waardoor een beeldrijk landschap ontstaat waarin de lezer volwaardig wordt meegenomen, meegezogen zelfs.
Het omslag van Peter Bes en de auteursfoto van Victor Schiferli klemmen deze bundel op een welhaast perfecte manier tot een weergaloos geheel. Wie nog niet gegrepen werd door zijn poëzie schaffe zich deze bundel rap aan!

Waarvandaan, Hans Tentije, Uitgeverij De Harmonie, Amsterdam, 2022, ISBN 9789463361507

(Wim van Til)