is een bundel van Athena
Farrokhzad, vertaald uit het Zweeds door Lisette Keustermans. Athena Farrokhzad
(1983) is een Zweedse dichteres en feministe van Iraanse afkomst. Haar familie
ontvluchtte in de jaren tachtig het theocratische regime. Ze is één van de
belangrijkste stemmen in het Scandinavische maatschappelijk debat. Haar
debuutbundel Een witte suite werd in
meer dan tien talen vertaald. Vitsvit in
het Zweeds: witwit, een verwijzing naar sneeuw. Momenteel geeft zij les in het
schrijven van Zweedse gedichten. Ze heeft een bijzonder taalgevoel, ze schreef
ook teksten voor toneel en ze had een radioprogramma. Haar ouders gaven haar
een Griekse naam: Athena, godin van de hemel, de wijsheid, de kunst, maar ook
van de krijgskunst en de vrede. Kan het nog symbolischer? Op YouTube hoor je hoe ze op een sobere
manier voorleest, een filter over haar verborgen emoties.
Het is heldhaftig te noemen
dat een relatief kleine uitgever zoals Perdu in Amsterdam deze vertaling voor
haar rekening neemt.
Een witte suite laat zich lezen als één lang
gedicht. Soms staan er op een bladzijde maar een paar zinnen. Er zijn veel
witregels, meer nog witte oppervlakken die zich op een indringende manier
verhouden tot de zinnen. De dichter laat, door elkaar, haar moeder, vader,
broer, oma, oom aan het woord. Zij begint elk betoog met : Mijn moeder zei:....., Mijn
vader zei:......, Mijn broer
zei:......, enzovoorts. Zij geeft haar stem aan hen en hierdoor ontstaat er
een bevreemdend effect omdat je jezelf, als lezer, niet één keer de vraag
stelt: en wat zei jij? Het gedicht is een verhaal, een geschiedenis geworden.
De personen die aan het woord zijn beschrijven hun eigen werkelijkheid. Is de
werkelijkheid van de dichteres hier een optelsom van?
In deze bundel komen de
stemmen van een gevluchte familie aan het woord. De moeder van het gezin past
zich zo snel mogelijk aan in haar nieuwe thuisland. Vader blijft trouw aan zijn
revolutionaire idealen. De broer wil geaccepteerd worden. Grootmoeder verlangt
terug naar de plek waar de muur langs de
beken groeit. En de oom speelt de rol van een intellectuele getuige. De
stem van de schrijvende dochter vinden we tussen de regels. Met humor
observeert ze hoe de personages beschuldigend, maar vaak ook liefdevol
commentaar geven op hun situatie en elkaar. Een witte suite is een bundel over rouw, verloren dromen en de
vraag hoe je overeind blijft in een sneeuwwitte wereld. Het is een bijzondere
bundel, die je zonder moeite van a naar z kunt lezen maar je kunt ook op een
willekeurige bladzijde beginnen en/ of van links naar rechts lezen. Ik citeer:
Mijn vader zei: Wie is
sprakeloos in een gedicht over taal
Mijn oma zei: Wie wordt
ontbloot in een gedicht over begeerte
Mijn moeder zei: Wie wordt
verraden in een gedicht over verraad
Mijn broer zei: De prijs is
nooit zo hoog als wanneer je niet denkt dat iemand betaalt
Een
witte suite, Athena Farrokhzad, Perdu,
Amsterdam, 2018, ISBN 9789051881127
(Frans
August Brocatus)