Eind november vorig jaar presenteerde Justine
Borkes haar twaalfde bundel bij Boekhandel Roelants in Nijmegen, haar
thuishaven. Niet toevallig gekozen is de titel van die bundel: thuis. Het lijkt erop dat Justine haar
plek gevonden heeft na de omzwervingen die in 1978 begon met liefde kan samengaan en die met onregelmatige tussenpozen een tiental bundels
opleverden. De eerste bundels verschenen in eigen beheer, sinds 2011 heeft
Justine voor haar poëzie onderdak gevonden bij Uitgeverij IJzer te Utrecht.
Voor thuis
heeft Justine 75 gedichten geselecteerd, 15 nieuwe en 60 gebloemleesde uit haar
eerste acht bundels. Voor de gemakzuchtige maar ook betrokken lezer
logischerwijs opgenomen in twee afdelingen, I (de nieuwe) en II (de gekozene).
De gedichten zelf zal het waarschijnlijk een zorg zijn in welke afdeling zij
zijn ondergebracht, hun consistentie is evident en dat is natuurlijk ook te
danken aan de dichter die met deze twaalfde bundel de hechtheid van haar
thema’s opnieuw onderschrijft.
Van meet af aan draait de poëzie van Justine
Borkes om herkenbare thema’s; liefde en het ontbreken ervan, kind-zijn en
leven. De dichter observeert zowel de wereld als haar gemoed, de nabijheid en
de verte en verwoordt haar bevindingen in korte gedichten, in kordate taal.
verborgen in ons
huis van huid en
haar op weg naar
wie weet uit onszelf
waar vandaan
Vorm en inhoud doen bij menig gedicht oosters aan, soms
lijken de gedichten meer op verwaaide haiku en senryu:
blad sierlijk
drijvend een
waterlelie
gekanteld
mijn lichte zwaan
of:
overal waar ik
kijk zie ik een
gelukkig mens
in de spiegel
De bundel is niet thematisch geordend en dat
zorgt voor een mooie afwisseling in de stroom (dat mag je toch wel zeggen van
75) gedichten. Hoewel, niet geordend (op de indeling in twee delen na dan), de
dichter komt wel steeds ‘om de hoek’ in deze ik-gerichte gedichten. Het is geen
hinderlijk ‘ik’, zoals er ook geen sprake is van een te sterk aanwezige jij. De
gedichten zijn evenwichtig en sober, soms lijken ze meer op een aforisme:
het leven gaat zo
scheurend open
en
gedichten
antwoorden
op een
weggelaten vraag
of
onvoorstelbaar als
de dood het leven
Het geheel van de bundel voorkomt dat het
daarin doorslaat. Dat komt mede door de rust van de vormgeving; alleen de
oneven pagina’s zijn bedrukt, waardoor de nadruk nog meer op dat ene gedicht
wordt gelegd. Overigens “ontbreken” de paginanummers die, als zij onder een
gedicht zouden bungelen, het evenwicht van het gedicht zouden verstoren.
De bundel thuis leest ook daardoor prettig, niet in het minst door de
evenwichtige, sobere stijl die de dichter hanteert. Justine Borkes heeft met
deze bundel een mooie kroon op haar werk gezet, daar kunnen in de toekomst
alleen maar diamantjes op worden weggezet.
Om met een ‘oude’ te eindigen:
de gewoonste dingen
blijven hangen doe
jij het licht uit of
zal ik het doen
thuis, Justine
Borkes, Uitgeverij IJzer, Utrecht, 2019, ISBN 978 90 86 84 1745
(Wim van Til)