Gerard
Berends debuteerde bij mijn weten in 1984 met de bundel Een landschap zwijgen bij uitgeverij Opwenteling in Eindhoven. Een
bundel hermetische poëzie die eerder aan Groningse klei dan aan Drents zand
deed denken, mooie woorden, intrigerende beelden. Maar wat stond er eigenlijk
en welke wereld ging verborgen tussen de regels? Daarna zweeg de dichter enige
jaren om sterk terug te komen met een aantal bundels gedichten voor kinderen.
Gerard Berends leek een heel andere dichter geworden, maar dat is slechts
schijn. Hij is zichzelf gebleven al die tijd. Dat blijkt uit zijn onlangs
verschenen bundel Een hoofd vol zee.
Tussen
1990 en 2007 verschenen van zijn hand in ieder geval 5 bundels poëzie onder
titels die maar steeds naar landschappen wijzen, ook al ligt dat niet immer voor de hand: Het sloeg twaalf uur (1990), Waaien, hard waaien (1990), Het begin is anders (2002), Altijd zoek (2002), Een olifant op
het strand (2007). Echte
landschappen of landschappen in tijd en ruimte. De dichter is een roepende, een
zoekende. Hij schrijft wel, maar het helpt niet.
Schrijven
reeds in de
middag dwaalt wolk na
wolk een
grijze herinnering in huis
onder mager
licht schrijft iemand
de muren
kleuren voorzichtig roodvan loze gebaren en liefdeszuchten
herten
zitten met gewassen koppen
voor de
ramen en staren naar niets
straks valt
een broze maan in zee
en vergolft
in het kabbelend water
als de inkt
op is het papier terzijde
geschoven
verdwijnt een wereld
Een hoofd vol zee telt 6 afdelingen met tussen de 8 en 12 gedichten, totaal
zijn er 62 opgenomen. En al die gedichten lijken naar hetzelfde punt te wijzen:
een paradijs dat maar niet onder de woorden vandaan een tuin der lusten wordt.
Wat je ook onderneemt, hoe je je ook uitslooft, het maakt niets uit. Je hoofd
zit vol zee, en dat is het eigenlijk.
Alles is eenheid en alles is voorspelbaar als altijd:
soms moet
men te lang wachten voor
eindelijk
gebeurt wat altijd gebeurt
Niet
alleen elke bundel nee, elk gedicht is een landschap dat voor je ogen opdoemt
en na het omslaan van de bladzijde weer is verdwenen. Elke bladzijde is een
grens naar een nieuw landschap, je ontmoet verschillende mensen, je bent overal
eventjes, je leest en herleest, en op het volgende blad begint alles opnieuw:
liefde die al een tijdje tanende was, stemmen die uit de aarde klonken, woorden die je onderweg verliest.
soms willen
mensen een brief schrijven
het komt er
gelukkig nooit vanongeschreven is een brief veel mooier
En zo
is het maar net: alle gedichten van Gerard Berends verwijzen naar die
ongeschrevene, die –hopen we dan maar- blijven komen. Want tussen al die
beelden en woorden die verdwijnen, blad na blad, blijft de dichter schrijven:
gedicht na gedicht. Gerard Berends is opnieuw terug bij het begin, het
zwijgende landschap vol zee.
Een hoofd vol zee, Gerard Berends, Uitgeverij Voetnoot,
Antwerpen, 2015, ISBN 978 94917 382 41
(Wim van Til)