Gerda Berckmoes is geen onbekende
in het Vlaamse literaire landschap. Na een periode van stilzwijgen publiceerde
zij eind vorig jaar haar negende bundel. Reconstructie is
sober uitgegeven, bevat eenendertig gedichten en een citaat van T.S.
Eliot: We must be still and still moving/ into another intensity/ For a further union,/ a deeper
communion/ Through the dark cold and the empty desolation,/ The wave cry, the
wind cry, the vast waters/ In my end is my beginning.
Elk gedicht In Reconstructie
begint met een hoofdletter; verder geen sporen van interpunctie. De verzen zijn
helder en elegant. De dichteres rijgt bijna perfecte Nederlandse woordgroepen
aan elkaar. Soms overtreedt ze die regel en staat bijvoorbeeld het gezegde of
de bepaling op de volgende lijn. Tussen de verzen: werelden van verdichting!
Zacht mijmerend, bewust
filosoferend over de vergankelijkheid van de dingen, reconstrueert Gerda
Berckmoes een liefdesgeschiedenis die begint met een coup de foudre en
eindigt met de dood van de partner. Voor een tweede keer reisde de dichteres
met haar geliefde naar Spanje. Wat indertijd een extatische reis was van twee
jonge mensen, blijkt plots de ingrediënten te bevatten van rampspoed. Hun verrukkelijke
leven neemt een andere wending, eensklaps is daar de dreiging van ziekte en
dood. De doos van Pandora is geopend; zodra de diagnose is gesteld, volgt een
tijd van wanhoop, verwarring en angst. De knaagdieren van de angst/ de
bitterheid/ van een genadeloos woekerende kwaal/ niet uitspreken/ geen
bezwering / geen tovertaa / een smekend zwijgen/ de brekende blik/ hulpeloze
handen/ het gaat voorbij/ nooit over.
Na de dood van haar geliefde
volgt het verwerkingsproces, een periode die ook gepaard gaat met specifieke
vragen en gevoelens. Op een bepaald moment twijfelt de dichteres zelfs of ze de
juiste therapieën wel hebben gevolgd: Van de vele ziektes/ was er één die de
medicijnvrouw/ misschien toch kon genezen/ je had iets met orakeltaal/ ik
haatte die praktijken/ heb ik de weg versperd/ die twijfel houdt me bezig/ maar
in één van die dromen/ zal jij vast antwoord geven.
Gerda Berckmoes wijdt in haar poëzie
aandacht aan het nooit eindigende rouwritueel.
Het opruimen van de garderobe van de overledene geeft bijvoorbeeld
aanleiding tot reflecties over vroegere twistpunten omtrent smaak en stijl.
Omdat Gerda Berckmoes een dichteres is schrijft zij ook hierover mooie verzen:
Een donkerblauw verwijt/ de winterjas niet echt je stijl/ discussie over prijs
en tijd/... stropdas en sokken hulpeloos verspreid/ zo ijlings uit de tijd
gelicht/ en er wacht niets tenzij/de toegang tot een gedicht.
Wat de dood doet met de personen
die achterblijven, de vraag of er leven is na de dood, wat er gebeurt met de
ziel... Is de dode niet echt dood maar nog steeds aanwezig, kan er een vorm van
contact zijn, kan de dood een nieuw begin zijn... Al deze bedenkingen vinden
een subtiele weerklank in de gedichten van Gerda Berckmoes. Want een dichteres
vindt uiteindelijk rust in de taal, in het troostend verwoorden van verdriet.
Reconstructie, Gerda Berckmoes, Uitgeverij Het
Punt, Dendermonde, 2015, ISBN 978946079170
(Nicole Van Overstraeten)