Het grappigste etiket is wel
‘literair’ voor een roman. Alsof er romans bestaan die dat niet zijn of
minstens niet de pretentie hebben. Iets vergelijkbaar is dezelfde stempel die
op een misdaadroman wordt gedrukt. We blijven etiketten kleven, opbergdozen
zoeken om alles in te stoppen. Zo niet lopen we verloren met het gevaar dat we iets
aan de verkeerde kapstok hangen. Ook nu weer wordt Els Beertens nieuwe roman
naar het pashokje ‘Jeugdliteratuur’ verbannen.
Eén mens is genoeg bestaat uit drie delen. In het eerste deel is
Limburg zoals in ‘Allemaal willen we de hemel’ het decor. Louis, Juliette en
Mia groeien op in een mijnwerkersgezin, de familie Engelen. Vader heeft ook een
eigen balorkest Jules et Juliettes waarin
zijn kinderen mee optreden. Het plotse overlijden van de vader schudt het gezin
door elkaar. Louis ontvlucht het ouderlijk huis. Met veel liefde tracht
Juliette met haar tirannieke, manzieke moeder samen te leven: Ons moeders stem kon klinken als twee warme
armen om me heen. Hierbij raakt ze zichzelf kwijt waardoor Louis het heft
in handen neemt – Niemand kon glimlachen
zoals onze Louis, de hele wereld trok hij ermee recht – en samen met
Juliette naar de Westhoek verhuist om er een nieuw leven te beginnen. Hier
eindigt het eerste deel dat door Juliette wordt verteld.
Wilfried Verbeke, een caféhouder
met een afgebroken wielercarrière is de
verteller in deel twee. Zijn herberg wordt op advies van Louis tot een café chantant omgedoopt en Juliette
treedt er op. Wanneer hij haar hoort zingen wordt hij tot achter zijn oren op
haar verliefd. Juliette is echter mensenschuw en ondanks al zijn pogingen en
het advies van Louis verkrampt zij wanneer hij haar het hof wil maken. Hij
blijft opbranden van de goesting. Een
onverwacht afscheid zorgt voor een even plotse wending. In het derde deel komen
Juliette en Wilfried afwisselend aan het woord en verschijnt Lili.
In Eén mens is genoeg leven de hoofdrolspelers in een maalstroom van
omstandigheden waar zij geen vat op hebben. Het is een verhaal dat bij de keel
grijpt met een plot dat heel doordacht en zorgvuldig werd ontwikkeld.
Toen zijt ge op uw fiets gesprongen en met een brede glimlach zijt ge
de straat uit gereden; Ge zult verschieten;
ons vader; ons moeder; schoonste
kind; zijn eigen kop; mijn lijf, malheuren; kaken; goesting; slimmeke: De taal van Els Beerten is
heerlijk Zuid-Nederlands. Na zoveel Noord-Nederlandse terreur is het een genot
om mijn nostalgische ziel in de gij-vorm
en de kleur van mijn dierbaar Vlaams idioom te kunnen baden.
Door het lezen van recensies raken leidingen verstopt die nieuwe ideeën
aanvoeren: culturele cholesterol. Toen ik deze zin van Susan Sontag las,
had ik me nochtans voorgenomen om geen boekbesprekingen meer te plegen.
Niettemin kon ik me bij Eén mens is
genoeg niet inhouden. Els Beerten
is een rasvertelster, haar eenvoud bedrieglijk eenvoudig, een zeldzame stem en
dus ‘raar’. Echt pure klasse.
Eén mens is
genoeg, Els Beerten,
Querido Kinderboek, Amsterdam, 2014, ISBN 9789045116754
(Frank De
Vos)