Uitgeverij
IJzer staat bekend om de bijzondere boeken en producties; uitgever Willem
Desmense staat al sinds 1992 aan het roer van deze innoverende eenmanszaak.
Alweer even geleden (2017) verscheen Maangezichten,
een project van Bart van Rosmalen (tekeningen) en Anouk Salemink (tekst).
Initiatiefnemer
Bart van Rosmalen verklaart de aanleiding tot deze dialoog in het voorwoord.
Zijn werk aan zijn proefschrift had zoveel van zijn woordenschat gevergd dat er
behoefte ontstond om beeldend te werken; het werden krijttekeningen op (bruin)
papier. Hij stuurde er eentje naar Anouk Salemink, collega in een
onderzoeksproject. Zij reageerde met een tekst. Dat deed zij ook op een tweede
tekening, een derde en zo ontstond een lint aan kustwerken, een dialoog in
beeld en taal. De bundel Maangezichten bevat
een selectie daarvan, uiteindelijk zijn het 40 dialogen geworden.
Gaandeweg
de selectie worden de teksten eigener en minder geregisseerd door de
tekeningen. Dat vind ik wel zo prettig, want daardoor ontstaat een werkelijke
dialoog tussen beeld en taal; bovendien worden de teksten een zelfstandiger
eenheid:
Het
mooiste moment is
vlak voor ik je
zie
voor ik je hoor
ik je ruik
je voel
proef
omdat ik met nog
lege handen
toch al voel dat
ze gevuld zijn
alles ligt besloten
toch hoef ik niets
te dragen
in dat moment
vlak ervoor
Halverwege staat
de kortste tekst bij het kleinste beeld. De tekst draagt de titel Engel en luidt als volgt:
Je krijgt pas
vleugels als je jezelf kunt dragen
Alsof ook dat een breuklijn
is in de toonzetting van de gedichten daarna : minder ik, meer afstand, meer
reflectie.
De tekeningen zijn
over het algemeen kleurrijk en vol beweging, eerder abstract dan concreet,
terwijl in de beelden mensen toch herkenbaar zijn; de gezichten vaak een cirkel
met daarin wat strepen voor mond, neus en ogen. Een van de tekeningen toont
twee figuren in een omgeving van in geel en oranje-geel getekend landschap (een
woestijn?), iets glooiend met lichtere lijnen die het beeld van links naar
rechts doorsnijden.
De
tekst er naast vertelt eerst het verhaal dat de tekening niet laat zien:
Zolang de jongen
en het meisje niet samen zijn
dragen ze de tijd
in emmers naar de zee
ze sjouwen hun
armen moe
er is altijd meer
tijd dan ze dragen kunnen
en ze moeten
oppassen dat er niets over de rand klotst
ze rennen snel en
voorzichtig
soms dragen ze met
twee handen één emmer
dan gaat het
sneller
soms dragen ze in
iedere hand een emmer
dan is het meer
Tot ze elkaar weer
zien
Om
verderop te eindigen met
ze beloven elkaar
dat ze alle
mogelijke moeite zullen doen
voor alle maanden,
weken, uren
voor alle
mogelijke minuten
voor elke seconde
ergens
in een onmogelijk
hoekje
dat ze samen
kunnen zijn
maangezichten is een
aangename reis langs tekeningen en gedichten door dag en nacht, een zoektocht
naar relatie, naar houvast, naar eigenheid in een omgeving die niet altijd
vredigheid uitstraalt. Ondanks de kleurrijke achtergronden, ondanks de
wervelende bewegingen.
maangezichten, Bart van
Rosmalen en Anouk Salemink, Uitgeverij IJzer, Utrecht, 2017, ISBN 978-90-8684-145-5
(Wim van Til)