Het spijt me, dagen/ dat ik jullie doorkruist heb./ Mijn
excuses voor je minuten en je uren in mij,/ waar niets is dan teleurstelling en
spijt.// Nooit had ik me kunnen voorstellen/ dat ik in een prullenbak zou
eindigen./ Ik gooi erin waarvan velen beweren dat/ het afval is, en niet ik.//
Ach,/ iemand/ gebruikte mij als sloophamer/ om mij vanbinnen af te breken./
Vele grammen hart liet ik achter/ op vele ja’s,/ maar ik heb nog/ één nee/ om
mijn hart erin te planten.
Het is maar één van
de beklijvende gedichten uit Koelkastlicht
van Rodaan Al Galidi.
Heel wat wanhoop,
pijn en ontworteling in deze bundel: Minder
dan een roep is mijn naam/ minder dan een vingerwijzing mijn plek./ Nederig ben
ik, als een gebroken arm./ Ik onderga deze pijn niet omdat ik besta, maar/
omdat ik/bestaan moet. Een en ander heeft onlosmakelijk te maken met zijn
levensverhaal. In Irak afgestudeerd als bouwkundig ingenieur, vroeg Al Galidi
in 1998 asiel aan in Nederland. Hij verbleef negen jaar in een
asielzoekerscentrum.
Hij leerde zichzelf
Nederlands en begon te schrijven. In 2000 verscheen de dichtbundel Voor de nachtegaal in het ei. Sindsdien
publiceert Al Galidi romans, columns en poëzie.
De dichter wil aan
zijn situatie ontsnappen - Ik hecht aan
je, leven,/ zoals de wortel de grond/ en jij doorkruist mie/ zoals de hemel de
takken. (…) Ik hoor een rivier in
mij,/ ik leef. Ik leef. - zoals het licht dat gevangen zit in de koelkast? Ik wil verder vliegen/ dan mijn vleugels./
Open deze koelkast/ en geef mij het universum. Zelfs verrotten/ kan hier niet.
Neem de wereld/ en geef mij de dagen van mijn leven. De eerste cyclus
eindigt met Leven,/ kom met mij
samenwonen./ Ik de muren,/ jij het huis/ voor altijd.
Hij kan zich alleen
maar vastklampen aan de taal. Is poëzie het redmiddel? Gedicht, ik heb je geschreven./ Nu ben je van de mensheid. (…) Ga en
leer de mensheid eenvoud,/ tolerantie, vergiffenis./ Fluister jezelf alleen/
voor wie het nodig heeft je te horen,/ niet/ voor wie jij het nodig hebt dat ze
je horen./ / Zo kun je voor altijd/ stilte blijven.
Al Galidi heeft een
ruim palet in de aanbieding en hij kan het zich veroorloven om in de cyclus Losse gedichten die de verkoop van
Koelkastlicht mede mogelijk moeten maken - schijnbaar - het een en ander
weg te lachen. Deze (zelf)relativering maken de gedichten, en de bundel in zijn
geheel, er niet minder indringend om: Normaal
gesproken/ leg ik mijn gedachten op papier/ maar twee weken geleden legde ik
een ei. (…) Wat komt eruit?/ Hopelijk geen asielzoeker.
Koelkastlicht is een
indrukwekkende en veelzijdige bundel. Door de directe toon, de kracht van de
zegging en de diepmenselijke thematiek vindt de poëzie van Al Galidi onverwijld
de weg naar het hart en de ziel van de lezer.
Koelkastlicht, Rodaan Al Galidi, Uitgeverij Jurgen Maas,
Amsterdam, 2016, ISBN 978 94 919 2121 6
(Roger Nupie)