Het uur van de wolf

Antoon Van den Braembussche situeert zelf zijn debuut als dichter in 1979 met de uitgave van Liefdesverklaring bij de uitgeverij Yang. Nochtans had hij daarvoor al onder het pseudoniem Tonko Brem heel wat gepubliceerd. Maar, ongetwijfeld ook onder invloed van zijn professoraat in de kunst- en cultuurfilosofie, verschuift zijn literaire productie naar interdisciplinaire samenwerkingen met andere kunstvormen. Het uur van de wolf is daar een treffende emanatie van. Het is een geïntegreerd werkstuk tussen de dichter, fotograaf Benn Deceuninck en Butoh-danseres Emilie Vlam.
Het uur van de wolf is dat mythische moment tussen duisternis en licht. Het uur waarop dood en geboorte elkaar vinden, waan en wezen in elkaar vloeien. ‘De zwarte nacht van de ziel’, zoals Ingmar Bergman het noemt, maar die in deze bundel veruitwendigd wordt in het clair-obscur van het naakte lichaam: Het lichaam als pure stilstand, / vleesgeworden sculptuur. / Een gevallen engel. Dit vers uit het openingsgedicht van de eerste cyclus vat meteen de essentie van de bundel, die bestaat uit drie cycli van telkens 6 gedichten: Het lichaam, een universum, Tussen vrees en beven en Château du loup, het geheel aangevuld met 12 foto’s en een foto helemaal aan het begin, waar je de dichter waarneemt kijkend naar zijn model als een schilder, maar schrijvende.
Het geeft meteen aan hoe de gedichten tot stand zijn gekomen, als een soort action writing met een fotograaf op de achtergrond, die registreert, wat je eigenlijk nooit kan zien, met name het bevriezen van de tijd, het gijzelen van het licht in één nanoseconde, terwijl de dichter die stilstand terug wil openbreken en de beweging reconstrueren met taal. Dit is het fascinerende proces wat zich in deze bundel voltrekt: het trachten te vatten van het lichaam in de vier dimensies van de ruimtetijd: Zo ontvouwt zich ruimte die zwijgt / in zenuwstrengen. En verder: Er is enkel het lichaam / dat elk ogenblik verandert. / Tussen het hier en nu /…/ Er is enkel het lichaam / dat de afstand overbrugt /tussen tijd en ruimte.
Het dansende lichaam bakent ruimte af in de tijd in al zijn vluchtigheid, de fotograaf bevriest het, de dichter geeft dat bevroren lichaam als het ware terug aan de ruimte en maakt het tijdloos. Deze transformatie van abstrahering en interpretering naar een nieuwe werkelijkheid is de essentie van de dialoog, die de kunstenaars met elkaar aangaan in deze bundel: Schrijvend met woorden als subliem gemis / het lichaam hertekenend /…/ Het lichaam als muziek gewikkeld / in stilte die langzaam openbarst.
Dit project is een tour de force, vastgelegd in een ingehouden uiterst poëtische ritmische frasering, door een fotograaf, die de grenzen verkent van licht en duisternis en een butoh-danseres, die de duisternis van de ziel door haar lichaam naar het licht brengt en haar energie bevriest in de leegte van de ruimte. Prachtig uitgegeven! Een absolute must.

Het uur van de wolf, Antoon Van den Braembussche, Benn Deceuninck, Emilie De Vlam, Uitgeverij P, 20214, Leuven, ISBN/EAN 978-94-91455-44-5

(Richard Foqué)