Over de hyperhaiku van Nanne Nauta

In deze fraai uitgegeven bundel lezen wij:

1.13.1 weinig

dit boek is gemaakt
voor weinig lezers, wie hier
nog leest lijkt wel gek

Deze tekst staat op bladzijde 72. De bundel telt 76 bladzijden. Voor wie het systeem HTML niet kent, geeft deze bundel een gevoel van wanorde. Het veelvuldig herhalen van teksten komt slordig over, maar het heeft schijnbaar te maken met het systeem. Helaas stoort het geweldig voor de lezer die zich bedrogen voelt om alweer dezelfde tekst tegen te komen.
Wie zal zeggen wat poëzie is? Even moeilijk kan men precies zeggen wat haiku is. Algemeen wordt aangenomen dat haiku te maken heeft met de natuur. Het is een woordneerslag van een verrassing, verwondering, flitservaring die van de natuur vertrekt. Van uit deze opvatting vertrekkend vind ik weinig of geen echte haiku’s in de bundel.
De auteur heeft zich netjes aan de vorm van 5-7-5 lettergrepen gehouden. Helaas is de vorm niet het belangrijkste in haikupoëzie. De inhoud primeert op de vorm. Zo gebruikt men in de hele wereld de twee vormen: de klassieke en de vrije vorm.
Klassieke vorm: 5-7-5 lettergrepen, verdeeld over drie regels. Maar men mag de tekst geen geweld aandoen: geen lettergrepen extra bijschrijven of weglaten om aan dat schema te geraken. De vrije vorm telt ongeveer 17 lettergrepen, verdeeld over drie regels, meestal is de middelste regel het langst.
In deze bundel van Nanne Nauta vinden we geen klassieke haiku, ook geen haiku in vrije vorm.
De auteur heeft heel wat teksten in de klassieke haiku-vorm gegoten en noemt het hyper haiku’s. Het is zijn goed recht. Er bestaat immers geen wet van Meden en Perzen over haiku. De bundel zal succes kennen bij diegenen die willen experimenteren met haikupoëzie. 

1.1.4 het

het is een lidwoord
is een woord voor een naamwoord
het duidt het geslacht

Mij ontgaat de verrassing, de verwondering. Ik mis hier de vonk die ‘echte’ haikupoëzie bevat.  Ik lees hier meer een deeltje uit de Nederlandse Spraakkunst. Maar in hoeverre kan en mag haiku niet verruimend worden opgevat? In hoeverre mag men met haiku experimenteren? Het is aan de lezers om uit te maken of het goede poëzie is of niet. Slechts dat argument mag meespelen in de experimentele vorm van haiku. 
In zijn nawoord vraagt de auteur zich af of niet ieder woord zijn eigen haiku heeft. Dit leidt mijns inziens onvermijdelijk naar polemieken. In een opwelling schreef ik onderstaande variant op het woordje het

het

is een voornaamwoord
vervangt zelfstandig naamwoord
duidt de persoon aan

Zo kan men over ieder woord in de Nederlandse taal wel verschillende teksten schrijven die allemaal juist en goed zijn. Maar is het poëzie? Is het haikupoëzie? Toch weet de auteur de lezer soms te raken:

1.1.1

en voor mensen met
psychiatrische klachten
is er de wensput

Haikupoëzie is eigenlijk zo complex dat het aan de lezer toekomt om te oordelen. 

Hyper haiku’s, Nanne Nauta, Uitgeverij De Contrabas, Utrecht, 2013, ISBN 978-90-79432-79-0

(Ferre Denis)