Ooggetuigen is een kunstboek met commentaren bij
schilderijen. De samenwerking tussen de Vlaamse Jef Blancke (kunstschilder) en
de Nederlandse Martha Heesen (schrijfster) resulteerde in een prachtuitgave van
uitgeverij P, met een dertigtal teksten en ongeveer eenzelfde aantal
afbeeldingen.
Na een bezoek aan het atelier van de
kunstschilder verzon de schrijfster een feuilleton, waarbij de personages op de
doeken tot leven komen. Maar in eerste instantie vallen toch vooral de
schilderijen op: griezelig-grappige portretten van individuen, families,
vrienden. Het lijken wel taferelen uit een zonderling dorp, waarbij mensen op
zondag samenkomen om ooggetuige te zijn van een nog geheimzinniger feest. De
dames mooi uitgedost, met leuke hoedjes. De heren poseren krachtig, drinken een
biertje, laten zich portretteren met een huisdier. Een in het wit geklede dame
speelt cello, een oudere dame poseert onder opvliegende ballonnen.
De schrijfster laat haar personages vertellen.
We maken kennis met 5 zussen (Kaat, Eugénie, Edwige, Sofie, Marie) en hun
broer, de kunstschilder. Volgens de buren is de oudste wat vreemd, de
tweede is de bazigste en de twee volgende zijn praktisch. Marie,
de jongste, is ijdel. Zij is de muze en het geliefkoosd model van Broer.
Broer introduceert een vriendin, die nog zwanger blijkt te zijn ook. Het kind
wordt in de kost gedaan bij de Ursulinen. De jonge vrouw ontvlucht het huis en
ook Marie is verdwenen. Marie wil nooit meer poseren: Niet een van mijn geheimen
meer in rauwe potloodvegen, nooit meer mijn vel in varkensrood op doek. Andere
personages vallen het verhaal (of liever: het schildersatelier) binnen. Martha
Heesen laat hen in pittige directe rede hun versie van de feiten geven: de
tantes, de ouders, de heerooms, een vriend van Marie, Katusha de meid, twee
pleegzussen… De ballonnetjesvrouw wil poseren voor Broer: Oud, wat oud? U
bent niet oud, ik wed dat uw huid nog van fluweel is en dat u staand met
opgeheven armen… zo goed als Venus bent.
Op bladzijde 43 opent een verrassende scene,
met Broer in gewaagde pose (met open badjas!), een reeks erotische
schilderijen. Naakte lichamen in scabreuze houdingen beelden taferelen uit die
het daglicht eigenlijk niet gedogen. Jef Blancke schildert sterk en lijfelijk;
Martha Heesens grappige commentaren (van bezoekers op de vernissage) milderen
de obscene teneur: O, Fie, ik ben het volstrekt niet met je eens, het is het
impulsieve, het dansen van de lijnen, het zweven van het licht… . En: Maar
ik wil alles zien! Ik wil het volle pond. Het gaat erom de geest open te
stellen en niet te blijven hangen in weeë romantiek. Weet je, je moet beseffen
dat de man….
Jef Blancke
is waarlijk een uitmuntend schilder. Zijn werken zijn expressief en bekoren
door hun coloriet: bruinen, grijzen, rood en zachtgroen. Deze uitgesproken
aardetinten creëren een bijzondere atmosfeer. Martha Heesens schalkse commentaren,
aanvankelijk lijkend op roddel, monden uit in verrukkelijk menselijke
esbattementen. In Ooggetuigen ontmoeten schilder en model, schrijfster
en personages elkaar in een ravissant kunstevenement.
Ooggetuigen, Jef Blancke & Martha Heesen, Uitgeverij P, 2013, ISBN 978-94-91455-17-9
(Nicole Van
Overstraeten)