Hink-stap-sprong

In deze keurig uitgegeven bundel heeft Mark Meekers het resultaat neergeschreven van een grondig onderzoek over haiku. Hij is beslist niet over één nacht ijs gegaan en heeft verscheidene bundels en bloemlezingen gelezen en verschillende auteurs bevraagd. In negen hoofdstukken onderzoekt hij deze korte versvorm. Het is opmerkelijk dat over deze kleine dichtvorm al zo vele dikke boeken geschreven zijn. Voor zover ik weet is er over geen enkele andere dichtvorm al zoveel gepubliceerd en is dit alleen al de moeite om meer te weten over haiku.

In het voorwoord schrijft Mark Meekers dat er haiku van buitenlandse auteurs werden geciteerd om de pikorde bij de Vlamingen niet te verstoren. Ik denk niet dat Bart Mesotten, Guy Vanden Broeck, Gust Gils en Bernard de Coen zich vereerd voelen om buitenlanders genoemd te worden.

De auteur heeft van 102 auteurs 500 haiku genomen en deze ontleed als een ware taalchirurg. Het zelfstandig naamwoord zon bijvoorbeeld, berekende hij, komt in deze reeks het meest voor: 34 keer. In klassieke poëzietijdschriften wordt weinig of geen aandacht besteedt aan haiku. Erkende haikupoëten hebben zich zelden of nooit met succes op het forum van de reguliere poëzie gewaagd, schrijft de auteur. Mark Meekers tracht daar een verklaring voor te vinden.

Maar het omgekeerde is ook waar. Slechts enkele van de gekende dichters hebben zich aan haiku gewaagd (en zelden met succes – volgens mijn bescheiden mening). De auteur haalt verscheidene dichters en schrijvers aan die hun mening geven over haiku en het met mekaar niet eens zijn. Boeiend om te lezen, maar er wordt geen oplossing gegeven. Ik meen dat er geen formule bestaat om de kern van haiku weer te geven. Toch tracht men in de hele wereld tot die kern door te dringen. Als je elke formulering als een facet van haiku beschouwt en die dan samenbrengt tot een geheel dan kan je spreken van een briljant die schittert en benadert men haiku.

In deze degelijke studie komt elk detail aan bod. Meekers heeft zich daar terdege in verdiept: productomschrijving, secundaire kenmerken, (aan)stootblokken en literair snoepgoed zijn maar enkele thema’s van hoofdstukken. Een uitgebreide opsomming van geraadpleegde werken toont aan dat de auteur zich degelijk heeft gedocumenteerd.

In deze essays komen alle negatieve opmerkingen over haiku aan bod. Ik mis een beetje de ziel van haiku, hier is de criticus aan het woord. De positieve kracht van deze korte poëzievorm wordt mijn inziens te weinig besproken. Misschien komt er een vervolg op deze hink-stap-sprong waarin de schoonheid en de poëzie van haiku positief belicht wordt. Mark Meekers eindigt met een citaat van Shiki: “Schrijf voor je plezier!”. Met deze raad wil ik besluiten en zeggen: lees deze essays, herlees ze en tracht de zeldzame positieve aspecten die links en rechts aanwezig zijn te onthouden en ervan te genieten. Schrijf voor je plezier en lees voor je plezier!

een jonge merel
nippend aan mijn whiskyglas
straks komt de kater

Hink-stap-sprong - Essays over haiku, Mark Meekers, Demer Uitgeverij, Leusden, 2012, ISBN 978-1-291-13686-9

(Ferre Denis)