Reiner Kunze tachtig lentes jong

Wie ooit voet aan land heeft gezet in de DDR zal zich wellicht herkennen in de anekdotes over de kafkaiaanse bureaucratie die Job Degenaar in zijn inleiding aanhaalt, en misschien ook kunnen aansluiten bij deze conclusie: In die tijd van kapitalisme en conservatisme in het Westen had ik, als veel van mijn vrienden, naïeve sympathie voor de communistische idealen. Die ene dag in de DDR genas me daarvan.
Maar goed, het gaat hier wel degelijk over de poëzie van Reiner Kunze, die ter gelegenheid van zijn tachtigjarige verjaardag bedeeld wordt met een selectie uit zijn werk in de Bordeauxreeks van Uitgeverij Liverse, waarin eerder al werk van Kavafis en Charles Bukowski verscheen. Naast de originele tekst is telkens ook een Nederlandse (Job Degenaar) en Engelse vertaling (Annmarie Sauer) opgenomen.
Kunze werd na de publicatie van Die wunderbahre Jahre (1977) naar West-Duitsland verbannen, waar hij in 1982 dan weer in conflict kwam met de West-Duitse schrijversbond. De teksten die expliciet gerelateerd zijn aan de vroegere DDR-situatie zijn, hoe sterk en indertijd succesvol ook, om compositorische redenen niet opgenomen, schrijft Degenaar. Er werd geselecteerd uit werk van 1969 tot 2007.
Degenaar steekt zijn bewondering voor Kunze niet onder stoelen of  banken: Reiner Kunze heeft veel voor mij en mijn dichterschap betekend. Zijn loepzuivere beelden en soms scherpe, maar bovenal menselijke en wijze gedichten beklijven door hun eenvoud en kernachtige formulering: je neemt ze een leven lang mee.
Natuurbeelden en bespiegelingen over het mensdom versmelten in deze vaak korte en ogenschijnlijk lichtvoetige gedichten.
Aangezien de gedichten in drie talen zijn opgenomen, is het verleidelijk de versies onderling te vergelijken. Dat er in gedichten in vertaling altijd wel iets verloren gaat is een dooddoener. Door niet altijd voor de meest voor de hand liggende vertaling van een bepaald woord of begrip te kiezen, leidt dat ook wel eens tot een meerwaarde. Degenaar en Sauer hebben een mooie, degelijke en vlotte vertaling afgeleverd waarbij ze met zorg over de poëtische geest van Kunze gewaakt hebben.

Rudern zwei

Rudern zwei
ein boot,
der eine
kundig der sterne,
der andere
kundig der stürme,
wird der eine
führn durch die sterne,
wird der andere
führn durch die stürme,
und am ende ganz am ende
wird das meer in der erinnerung
blau sein

Als er twee roeien

Als er twee
in een boot roeien,
de een met verstand
van sterren,
de ander
van stormen,
dan zal de een
door de sterren leiden,
de ander door de stormen,
en aan het eind helemaal aan het eind
zal de zee in de herinnering
blauw zijn

When two row

Two rowing
a boat,
the one
skilled in stars,
the other
skilled in storms,
the one will
steer through the stars,
the other will
steer through the storms,
and at the end at the very end
the sea as a memory will
be blue

Achtzig, Reiner Kunze, drietalige uitgave, vertaling Annmarie Sauer (Engels) & Job Degenaar (Nederlands),  Bordeauxreeks nr. 21, Uitgeverij Liverse, Dordrecht, 2013,  ISBN 978-94-91034-25-1

(Roger Nupie)