Een geheel eigen universum. Dat roept Louis Radstaak
(° 1948, Westendorp) op in zijn dichtbundel Lawaai!! Nadere bestudering
leert dat het veel wegheeft van de Achterhoek, dat prachtige gewest in het
oosten van Nederland, en het nabije Duitse hinterland.
In 69 gedichten evoceert Radstaak een beeld van een
streek, met veel aandacht voor jeugdherinneringen, het landschap en dieren. En
niet te vergeten machines. Brommers en motoren (Berini, Brough Superior,
Ducati, Moto Guzzi en BSA) en landbouwvoertuigen (wat te denken van de
Bolinder-Munktell, Massey Ferguson, HoLa, Lanz Bulldog en andere intonarumori – lawaaimachines) passeren
meermaals de revue.
Radstaak biedt daarbij regelmatig doorkijkjes in de
geschiedenis. Zo komt (hakkeplof,
hakkeplof, hakkeplof, hakkeplof) een Böhmerland voorbij: op de zandweg rijdt een monument uit de
historie / model Langtouren uit 1928 had een zetel voor drie / het jaar dat
Hitler er twee in de Rijksdag verloor.
Er doemen in Lawaai!! ook veel dieren op. Zo
vindt Radstaak een dode brandgans (zijn
leerachtige poten waren warm van de zon), vraagt hij zich af of een paard
dood kan gaan als het lang in dezelfde houding ligt (intussen speelt het toneelgezelschap / Dood Paard ergens in het land /
een stuk van Arthur Schnitzler) en knipoogt hij met de ziel ontsnapt op tijd en neuriet kinderlijk: / “La Cucaracha , La Cucaracha , / ze gooiden
hem een dode hond na.” naar Malcolm Lowry’s klassieker Under the Vulcano
(waarvan de laatste zin luidt Somebody
threw a dead dog after him down
the ravine). Maar ook voor
planeetgenoten van geringere omvang heeft de dichter aandacht: de libelle, de
pad, de pissebed, sprinkhanen. Ook noteert hij liefdevol de zang van de
lijster: piejoet, piejoet, piejoet /
tuuduut, tuuduut, tuuduut, / pjiew, pjiew, pjiew.
Hoewel hij van middelbare leeftijd is (uit een tijd in de vorige eeuw // waarin de
mens naar de maan ging / toen vele ochtendmisselijke moeders / het middel
Softenon argeloos slikten.), is Radstaak vertrouwd met de technieken van de
Moderne Tijd, kent hij Dreamweaver, Internet Explorer en het besturingssysteem
OS X net zo goed als het fluitekruid in zijn omgeving en de plaats waar vader
en grootvader Ter Braak zich verdronken.
Zijn observaties zijn gedetailleerd: de kuilgrasbalen
zijn niet zomaar groen, maar pistachegroen. Erg precies zijn ook ’s mans
jeugdherinneringen. Na het schaatsen komt niet zijn klas verkleumd terug op
school, neen: het zijn wij: van den Berg,
Demkes, van Dieren, / de Mos, Obbink, Radstaak, te Slaa / metaalbewerkers van
klas 3a.
Lawaai!! biedt een waaierend perspectief.
Je komt E.T.A. Hoffmann tegen, Lawrence of Arabia, Jan Hanlo, Captain
Beefheart, Charles Darwin, Johan Sebastian Bach en Antonin Artaud. Je vertoeft
in Lawaai!! in Eibergen, Haarlo,
Borculo en IJzerlo maar ook Bologna, en Salzburg zijn plaatsen van handeling.
Met Louis Radstaak verbaas ik mij graag over loodrechte
conjunctie, de datum waarop God de schepping voltooid zou hebben (zondag 25
oktober, 3950 voor Christus) en Thüringer Bratwurst in China. Ik las Lawaai!! met veel plezier!
Lawaai!!, Louis Radstaak, Blurb Boeken,
Lochem, 2014, ISBN 978-94-6228-418-0
(Bert Bevers)