Henk Ester (1952) publiceerde in 2013 zijn eerste bundel en noemde die Bijgeluiden, een bundel die bestaat uit 19 cycli die alle bijgeluiden heten. De meeste cycli dragen ook een eigen naam, bestaande uit een werkwoord: bouwen, verplaatsen, beginnen, vertragen, spelen, lichten, verwijlen, voorlezen, dichten, wegkijken, lopen, roepen. Met wat fantasie zie je de dichter aan het werk en dit is wat hij doet!
Dit ‘spel’ zet Ester voort in zijn volgende drie bundels: E-groot is rood (2016), Het vermoeden van Witten (2018) en Wiskunde van lyriek (2021). Nu is er Kameren van vuur, zijn vijfde. De zestien cycli vormen de bijgeluiden 68 tot en met 83. ‘Poëzie is gekamerd vuur’ stelt de achterflap. Opnieuw zijn de meeste cycli ‘bewerkwoord’, de achtste met Kameren. Henk Ester houdt van consistentie. Niet alleen in de titels, ook in de opeenvolgende verschijningsjaren, maximaal 3 jaren tussen de een en de ander. Die bijna-cadans is typerend voor zijn werk, dat sterk leunt op ingehouden emoties, minutieuze observaties en grondig onderzoek naar wat taal vermag:
2 – Naakt
Door aandachtig kijken heeft hij zich naakt in groen gelezen
Door opmerkzaamheid heeft hij in de grond een grens gehoord
Hij heeft zijn tuin verlaten, de planten uit elkaar gespeeld
schimmels nagewezen Zijn portret heeft hij onverschillig
zwart gemaakt op dood hout gesluierd heeft hij zijn naakt aan
galactisch wit geweten en van tijd zijn dans in steen vertaald
(Bijgeluiden LXXVI – Aarden)
5 – Het
Het ontbreekt niets – als het al iets is
Het is maken en aanschouwen ineen
Het is een kamer die door en door verlaten duurt
Het is actueel, wijdverbreid, verre van eenzaam
Het is het, niet zomaar wat
Het is beginnen nooit voorbij
Het danst de straten van onmiddellijkheid
(Bijgeluiden LXXVII – Zweven)
3 – De tafel van Milosz
Poëzie verbijstert door te zien
dat binnen van buiten wordt gemaakt
dat er geen overgang is
dat het verschil tussen beide werkt
dat een buitenstaander niet staat en zeker niet buiten
maar wacht: oneindig binnen
dat oneindig binnen is, overal tegelijk
dat oneindig denkt in plaatsen, talen en getallen
in tafels, messen en blauw porselein
dat oneindig verlaten ligt: alles is mogelijk
surreëel, onmiddellijk
Poëzie verbijstert door te zien
dat zij een tafel is die schrijft
(Bijgeluiden LXVIII – Duren)
Kameren van vuur, Henk Ester, De Arbeiderspers, Amsterdam, 2024, ISBN 9789029550680
(Wim van Til)
Daarbij lijken veel woorden te verwijzen naar andere gedichten uit deze en de voorgaande bundels. Ester werkt aan een kunstwerk dat bestaat uit collages van begrippen, flarden kennis, opgedane inzichten en beperkingen.
5 – Het
Het ontbreekt niets – als het al iets is
Het is maken en aanschouwen ineen
Het is een kamer die door en door verlaten duurt
Het is actueel, wijdverbreid, verre van eenzaam
Het is het, niet zomaar wat
Het is beginnen nooit voorbij
Het danst de straten van onmiddellijkheid
(Bijgeluiden LXXVII – Zweven)
Het motto van deze bundel luidt: Wie geen bestemming heeft, verdwaalt nooit wat goed aansluit bij veel van zijn gedichten. De lezer krijgt de kans niet te verdwalen, want wat er staat zijn ondubbelzinnige beweringen die je zomaar voor lief kunt aannemen.
Doe je dat niet, en ga je op zoek naar zingeving en avontuur, dan loop je het risico wel te verdwalen. Je komt dan terecht in een wirwarwereld van betekenissen die eerder een labyrint vormen dan een weg naar een horizon.
3 – De tafel van Milosz
Poëzie verbijstert door te zien
dat binnen van buiten wordt gemaakt
dat er geen overgang is
dat het verschil tussen beide werkt
dat een buitenstaander niet staat en zeker niet buiten
maar wacht: oneindig binnen
dat oneindig binnen is, overal tegelijk
dat oneindig denkt in plaatsen, talen en getallen
in tafels, messen en blauw porselein
dat oneindig verlaten ligt: alles is mogelijk
surreëel, onmiddellijk
Poëzie verbijstert door te zien
dat zij een tafel is die schrijft
(Bijgeluiden LXVIII – Duren)
Net als je denkt, dat je de buitenstaander in de smiezen hebt, word je tot de orde geroepen: ‘alles is mogelijk surreëel’. Kun je opnieuw beginnen.
En dat is nu juist het prettige aan dit werk, je kunt weer helemaal opnieuw beginnen en anders verder gaan. Maar houd je wel aan de ‘rechte weg’ 2013-2016-2018-2021-2024 en wacht verder tot 2026!
Kameren van vuur, Henk Ester, De Arbeiderspers, Amsterdam, 2024, ISBN 9789029550680
(Wim van Til)