Liefhebbers van
de poëzie van de in het Frans geschreven hebbende Vlaamse dichter Emile
Verhaeren kunnen een nieuw kleinood gaan koesteren. Het betreft Emile Verhaeren
– Vlaams dichter voor Europa. Dat is méér dan een klassieke,
gestroomlijnde biografie. Enerzijds worden leven en werk van Verhaeren
(Sint-Amands, 1935 – Rouen, 1916) breed gesitueerd in hun historische en
sociologische context, anderzijds gaat auteur Paul Servaes (Sint-Amands, 1935)
uiterst gedetailleerd en erudiet te werk.
Verhaeren was al bij leven een markante figuur van de
literatuur in Europa. Stéphane Mallarmé, André Gide en Marinetti hebben hun
waardering uitgedrukt voor le poète
flamand. In het Duitse taalgebied werd Stefan Zweig zijn vaandeldrager en
biograaf. Ai Quing, de vader van de beroemde kunstenaar-dissident Ai Weiwei,
publiceerde in 1932 een keuze uit zijn poëzie. Raymond Trousson (Université
Libre de Bruxelles) onderstreepte in 1981 dat Verhaeren bij geen enkele school
hoort maar dat hij ze als voorloper allemaal grondig beïnvloedde. De invloed
van Verhaeren op de historische avant-garde (vooral op de futuristen) werd in
kaart gebracht door onder meer Dada-kenner Michel Décaudin (Sorbonne) en door
Cocteau-specialist David Gullentops (Vrije Universiteit Brussel). Na de
gebruikelijke periode in het vagevuur werd tijdens de jongste decennia het werk
van Verhaeren niet alleen heruitgegeven, maar ook in vertaling gepubliceerd in
heel Europa, in China en Japan.
In 1998 werd de Verhaeren Leerstoel ingehuldigd aan de
VUB. De inaugurale rede werd verzorgd door professor Anne Marie Musschoot
(Universiteit Gent), die de verstrengeling van twee culturen in het Belgische
fin de siècle belichtte. Verhelderende bijdragen over de wisselwerking tussen
Nederlandstalige en Franstalige literatuur werden gepubliceerd door professor
David Gullentops, die bijzondere aandacht aan de dag legde voor Verhaerens
opvattingen over multilinguïsme en multiculturalisme. Dat alles is uiteraard
niet ontsnapt aan de aandacht van Paul Servaes, die nauwgezet nieuwe bronnen heeft
aangeboord betreffende de receptie van het werk van Verhaeren in Nederland en
in Vlaanderen.
Het boek behandelt impliciet ook meer dan ooit actuele,
communautair geladen problemen. Het strekt Paul Servaes tot lof dat hij daarbij
opiniërende stellingen zorgvuldig mijdt en louter beschrijvend
te werk gaat. De auctoriële bescheidenheid en intellectuele discipline die hij
aan de dag legt, maakt van zijn levenswerk een voortaan onmisbaar, objectief
dossier.
Hubert Lampo pleitte er bij herhaling voor het lidmaatschap
van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen open te stellen voor in het Frans schrijvende
Vlamingen. Zij verdienen immers hun rechtmatige plaats te krijgen in het
Vlaamse erfgoed. Het vlot leesbare boek van Paul Servaes, dat zich in eerste
instantie toch wel tot de fans richt, verscheen in oktober 2012, de tweede druk
in januari 2013, wat erop wijst dat er kennelijk wel publieksbelangstelling
bestaat.
Paul
Servaes besloot zijn loopbaan bij het gemeentebestuur van Sint-Amands in 1995
en werd de eerste conservator van het Provinciaal Museum Emile Verhaeren. Zijn
boek wordt ingeleid door Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad en
door Luc Rochtus, voorzitter van de Vereniging voor Heemkunde in Klein-Brabant.
Emile Verhaeren. Vlaams dichter voor Europa, Paul Servaes, EPO, Antwerpen, 2012, ISBN
9789491297403
(Henri-Floris Jespers)