Wie ooit voet aan land heeft
gezet in de DDR zal zich wellicht herkennen in de anekdotes over de kafkaiaanse
bureaucratie die Job Degenaar in zijn inleiding aanhaalt, en misschien ook
kunnen aansluiten bij deze conclusie: In
die tijd van kapitalisme en conservatisme in het Westen had ik, als veel van
mijn vrienden, naïeve sympathie voor de communistische idealen. Die ene dag in
de DDR genas me daarvan.
Maar goed, het gaat hier wel
degelijk over de poëzie van Reiner Kunze, die ter gelegenheid van zijn
tachtigjarige verjaardag bedeeld wordt met een selectie uit zijn werk in de
Bordeauxreeks van Uitgeverij Liverse, waarin eerder al werk van Kavafis en
Charles Bukowski verscheen. Naast de originele tekst is telkens ook een
Nederlandse (Job Degenaar) en Engelse vertaling (Annmarie Sauer) opgenomen.
Kunze werd na de publicatie van Die wunderbahre Jahre (1977) naar
West-Duitsland verbannen, waar hij in 1982 dan weer in conflict kwam met de
West-Duitse schrijversbond. De teksten
die expliciet gerelateerd zijn aan de vroegere DDR-situatie zijn, hoe sterk en
indertijd succesvol ook, om compositorische redenen niet opgenomen,
schrijft Degenaar. Er werd geselecteerd uit werk van 1969 tot 2007.
Degenaar steekt zijn bewondering
voor Kunze niet onder stoelen of banken:
Reiner Kunze heeft veel voor mij en mijn
dichterschap betekend. Zijn loepzuivere beelden en soms scherpe, maar bovenal
menselijke en wijze gedichten beklijven door hun eenvoud en kernachtige
formulering: je neemt ze een leven lang mee.
Natuurbeelden en bespiegelingen
over het mensdom versmelten in deze vaak korte en ogenschijnlijk lichtvoetige
gedichten.
Aangezien de gedichten in drie
talen zijn opgenomen, is het verleidelijk de versies onderling te vergelijken.
Dat er in gedichten in vertaling altijd wel iets verloren gaat is een
dooddoener. Door niet altijd voor de meest voor de hand liggende vertaling van
een bepaald woord of begrip te kiezen, leidt dat ook wel eens tot een
meerwaarde. Degenaar en Sauer hebben een mooie, degelijke en vlotte vertaling
afgeleverd waarbij ze met zorg over de poëtische geest van Kunze gewaakt
hebben.
Rudern zwei
Rudern zwei
ein boot, der eine
kundig der sterne,
der andere
kundig der stürme,
wird der eine
führn durch die sterne,
wird der andere
führn durch die stürme,
und am ende ganz am ende
wird das meer in der erinnerung
blau sein
Als er twee
in een boot roeien,de een met verstand
van sterren,
de ander
van stormen,
dan zal de een
door de sterren leiden,
de ander door de stormen,
en aan het eind helemaal aan het eind
zal de zee in de herinnering
blauw zijn
When two row
Two rowing
a boat,the one
skilled in stars,
the other
skilled in storms,
the one will
steer through the stars,
the other will
steer through the storms,
and at the end at the very end
the sea as a memory will
be blue
Achtzig, Reiner Kunze, drietalige uitgave, vertaling Annmarie
Sauer (Engels) & Job Degenaar (Nederlands),
Bordeauxreeks nr. 21, Uitgeverij Liverse, Dordrecht, 2013, ISBN 978-94-91034-25-1
(Roger Nupie)