Alleen al de structuur van Schaduwspel, de
nieuwste dichtbundel van de Vlaamse dichter, essayist en vertaler
Romain John Van de Maele, fraai uitgegeven door Demer Uitgeverij, verraadt pure
vakmanschap. Drie cycli van zeventien gedichten, evenwichtig verspreid over een
zestigtal pagina’s, met een perfecte lay-out. Opvallend is dat boven elk eerste
gedicht (van elke cyclus) eenzelfde titel prijkt: De verhullende tijd.
De dichtgeklapte paraplu op de cover is een schaduwrijke pasteltekening van
Lydia Debrouwer. De cycli worden
voorafgegaan door citaten van de in 2004 overleden Vlaamse dichter Ben Cami, de
Zweedse dichteres Karin Maria Boye en Charles Aznavour.
Wat de dichter
aanreikt is de liefdesgeschiedenis tussen Karl Hugo (1900-2001) en Rosa Amanda Bergqvist (1905-2001). Hun liefde was zo intens,
dat wanneer Rosa sterft in 2001, Karl
Hugo ook overlijdt in de winter van hetzelfde jaar. Beiden zijn
stokoud geworden. Karl Hugo werd 101, Rosa 96. Alhoewel de dichter discreet
blijft over de biografische gegevens van het stel, kan men vermoeden dat Rosa
van Zweedse afkomt is. De landschappen waarin Rosa vertoeft bevatten
‘Scandinavische’ elementen: eilanden, meren, veerboten, aanlegsteigers, het
noorderlichtland, begrippen als allemansrätten (niet storen, niets verstoren).
Desondanks verwerkt de dichter ook ‘Hollandse’ toetsen (windmolens, duinen,
laagland) in zijn verzen.
In Voorbij de woordgrens maken we
kennis met een dame die tekenen van Alzheimer vertoont. Zij leeft in een verre
wereld, het verre onvoltooid verleden. Zij herinnert zich haar jeugd op
het platteland, haar vader en moeders huis … maar het onmiddellijke geheugen
verdwijnt: De verhullende tijd / Plots weet ze dat een mol / een
gangenstelsel graaft / in haar haperend geheugen. / Rosa heeft moeite met het
begrijpen en gebruiken van taal: Waar willen de woorden heen? / Ze dansen
eerst een foxtrot / en nu een boerencharleston. / Wanneer de klarinet weent, /
overvallen de woorden haar / als brandstichters in de nacht. /
Ook in de volgende cycli (Hugo en Rosa, Liefde)
observeert Romain John Van de Maele met mededogen en tederheid het geestelijk
en lichamelijk débacle van Rosa. Tegelijk suggereert hij de ‘esbattementen’ van
het liefdeskoppel, de lay-out van hun liefde. Rosa hield van
klassieke muziek, speelde accordeon en piano : Plots herkent ze weer / de
ongewone eenvoud van Satie . Karl Hugo observeerde graag de sterren, danst
met zijn mooie maar bejaarde Rosa: De beweging kost tijd en moeite. / Het is
alsof haar voeten zwaarder zijn / dan ooit en haar dijen hebben geen /
draagkracht meer. Zijn arm behoedt / haar voor de val. Samen getekend / en
geketend schuiven ze rond in / de leegte van hun hal. Man / en vrouw, twee
lichamen in verval.
De gedichten van Romain John Van de Maele lezen
vlot, zijn toegankelijk en humaan. Zijn taalbeheersing is quasi volmaakt.
Dromerige beelden en metaforen voegen verfrissende rustpunten toe aan de
tragische, diepgaande en poëtische analyse van het afscheid van Karl-Hugo en
Rosa aan het leven, aan de liefde.
Schaduwspel, Romain John Van de Maele, Demer Uitgeverij, 2018, ISBN
978-0-244-07939-0
(Nicole Van Overstraeten)