Schaduwspel


Alleen al de structuur van Schaduwspel, de nieuwste dichtbundel van de Vlaamse dichter, essayist en vertaler Romain John Van de Maele, fraai uitgegeven door Demer Uitgeverij, verraadt pure vakmanschap. Drie cycli van zeventien gedichten, evenwichtig verspreid over een zestigtal pagina’s, met een perfecte lay-out. Opvallend is dat boven elk eerste gedicht (van elke cyclus) eenzelfde titel prijkt: De verhullende tijd. De dichtgeklapte paraplu op de cover is een schaduwrijke pasteltekening van Lydia Debrouwer. De cycli worden voorafgegaan door citaten van de in 2004 overleden Vlaamse dichter Ben Cami, de Zweedse dichteres Karin Maria Boye en Charles Aznavour.
Wat de dichter aanreikt is de liefdesgeschiedenis tussen Karl Hugo (1900-2001) en Rosa Amanda Bergqvist (1905-2001). Hun liefde was zo intens, dat wanneer Rosa sterft in 2001, Karl Hugo ook overlijdt in de winter van hetzelfde jaar. Beiden zijn stokoud geworden. Karl Hugo werd 101, Rosa 96. Alhoewel de dichter discreet blijft over de biografische gegevens van het stel, kan men vermoeden dat Rosa van Zweedse afkomt is. De landschappen waarin Rosa vertoeft bevatten ‘Scandinavische’ elementen: eilanden, meren, veerboten, aanlegsteigers, het noorderlichtland, begrippen als allemansrätten (niet storen, niets verstoren). Desondanks verwerkt de dichter ook ‘Hollandse’ toetsen (windmolens, duinen, laagland) in zijn verzen.
In Voorbij de woordgrens maken we kennis met een dame die tekenen van Alzheimer vertoont. Zij leeft in een verre wereld, het verre onvoltooid verleden. Zij herinnert zich haar jeugd op het platteland, haar vader en moeders huis … maar het onmiddellijke geheugen verdwijnt: De verhullende tijd / Plots weet ze dat een mol / een gangenstelsel graaft / in haar haperend geheugen. / Rosa heeft moeite met het begrijpen en gebruiken van taal: Waar willen de woorden heen? / Ze dansen eerst een foxtrot / en nu een boerencharleston. / Wanneer de klarinet weent, / overvallen de woorden haar / als brandstichters in de nacht. /
Ook in de volgende cycli (Hugo en Rosa, Liefde) observeert Romain John Van de Maele met mededogen en tederheid het geestelijk en lichamelijk débacle van Rosa. Tegelijk suggereert hij de ‘esbattementen’ van het liefdeskoppel, de lay-out van hun liefde. Rosa hield van klassieke muziek, speelde accordeon en piano : Plots herkent ze weer / de ongewone eenvoud van Satie . Karl Hugo observeerde graag de sterren, danst met zijn mooie maar bejaarde Rosa: De beweging kost tijd en moeite. / Het is alsof haar voeten zwaarder zijn / dan ooit en haar dijen hebben geen / draagkracht meer. Zijn arm behoedt / haar voor de val. Samen getekend / en geketend schuiven ze rond in / de leegte van hun hal. Man / en vrouw, twee lichamen in verval.
De gedichten van Romain John Van de Maele lezen vlot, zijn toegankelijk en humaan. Zijn taalbeheersing is quasi volmaakt. Dromerige beelden en metaforen voegen verfrissende rustpunten toe aan de tragische, diepgaande en poëtische analyse van het afscheid van Karl-Hugo en Rosa aan het leven, aan de liefde.

Schaduwspel, Romain John Van de Maele, Demer Uitgeverij, 2018, ISBN 978-0-244-07939-0

(Nicole Van Overstraeten)