Wie eenmaal gebeten is door Haruki Murakami kan
alleen maar uitkijken naar een nieuwe publicatie van de man die in 1979 op
30-jarige leeftijd debuteerde. We komen nooit bedrogen uit: of het nu met zijn
verhalenbundels is, of met een roman als 1q84,
in drie vuistdikke delen (2009-2011), Murakami bewijst zijn meesterschap keer
op keer.
Ook deze keer situeert hij zijn personages in een
grensgebied tussen droom en realiteit, waarbij surrealistisch aandoende
elementen en mysterieuze gebeurtenissen moeiteloos in elkaar overgaan, zonder
dat dat ook maar een moment gekunsteld overkomt. Want in deze werkelijke wereld
blijft geen enkel voorkomen eeuwig bestaan zoals het is.
Hoofdpersonage in deze nieuwe tweedelige roman is
een naamloze portretschilder, die een leegstaand huis betrekt op een afgelegen
berg. Ooit woonde er de schilder Tomohiko Amada. Als hij op zolder een
verborgen schilderij van Amada ontdekt, De moord op Commendatore, dat refereert
naar een scène uit Mozarts opera Don Giovanni, gaan de Murkami poppen aan het
dansen...
Het schilderij komt tot leven. Midden in de nacht
hoorde ik een bel in een vreemde holte achter een tempeltje in het bos. Toen
die holte werd opengemaakt kwam een van de personages uit het schilderij te
voorschijn. Er duikt een vreemd wezen op, een ‘Idea’. Is het een geest? Het
blijkt iets ingewikkelder te zijn: Ik ben geen geest. Ik ben alleen maar een
Idea. Een geest is in wezen een bovennatuurlijk en vrij iets, maar ik ben dat
niet. Ik besta binnen allerlei beperkingen. Een mysterieuze buurman, Menshiki,
komt op de proppen met de opdracht zijn portret te schilderen, maar dat blijkt
als snel een voorwendsel voor heel andere bedoelingen. De portretschilder
probeert meer over Amada te ontdekken, die de laatste periode van zijn
kunstenaarschap terugkeerde naar de Japanse nihonga-stijl: Het fantastische aan
zijn werk zat hem in de lege ruimtes. Het zat hem, paradoxaal genoeg, in de
niet-geschilderde gedeelten. Intussen schildert hij het een portret van een
dertienjarig meisje, dat blijkbaar een link heeft met Menshiki, en spoorloos
verdwijnt. De portretschilder probeert haar te redden.
Tevens verbluffend hoe Murakami zich verplaatst
in de wereld van de portretschilder, zijn werkwijze (Eerst een vlugge schets, dan de aankleding
van het naakte vlees) en zijn betrachting: Een schilderij dat iemands huidige
gedachtewereld uitdrukt. En wat is het resultaat? De portretschilder verzucht
dat hij uiteindelijk in zijn portretten steeds zichzelf afbeeldt. / Een
schilderij is iets wonderbaarlijks: naarmate de voltooiing nadert, verwerft het
een eigen wil, gezichtspunt en zeggingskracht.
De moord op Commendatore: meer dan 1000 pagina’s leesgenot van het
hoogste niveau.
De moord op Commendatore - Deel 1: Een Idea verschijnt, Haruki Murakami,
uit het Japans vertaald door Elbrich Fennema en Luk Van Haute, Uitgeverij Atlas
Contact, Amsterdam / Antwerpen, Uitgeverij, 2017, ISBN 978 90 254 5134 9
De moord op Commendatore - Deel 2: Metaforen verschuiven, Haruki
Murakami, uit het Japans vertaald door Elbrich Fennema en Luk Van Haute,
Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam / Antwerpen, Uitgeverij, 2018, ISBN 978 90
254 5159 2
(Roger Nupie)