Anais is niet alleen de twintigste dichtbundel van Renée, het is
tevens de derde bundel in de vrouwenreeks die zij sinds enkele jaren geleden begon
te publiceren. De eerste, De hoed van
Hortense handelt over een dame op leeftijd die van onder haar hoed de
wereld aanschouwt en daar heel wat bedenkingen over formuleert. De tweede kreeg
als titel Valentina en bevat de
belevenissen van een migrante die haar geluk in Antwerpen komt beproeven. En de
derde bundel is Anais, het verhaal
van een ouderwetse pop.
Een eerste vaststelling is dat de
dichteres die drie dichtbundels, ‘verhalen’ noemt. Een mooie vondst, want
daardoor kan zij haar schrijfstijl wat badinerend maken in een parlando-stijl.
Anais is reeds lang Renées hartsvriendin want de kleine dichteres in wording
kreeg die pop van haar vader in de jaren vijftig van de vorige eeuw.
Anais blijkt al snel een voyeuse
te zijn, maar, spijtig genoeg, heeft zij niet veel om te bekijken. Er is wel de
jonge schilder, een modieuze vent, maar daarvoor blijft ze toch maar liever op
haar hoede. Meestal zit zij in haar rieten kinderstoel bij het raam dat
uitkijkt op de brede laan en ziet zij slechts al dat volk dat maar heen en weer
loopt. Om het nietsdoen te verdrijven breidt Anais dan maar de tijd en dat
resulteert in een schitterend gedicht over het verleden dat opdoemt tijdens een
bezoek aan het kerkhof en dat resulteert in een gedicht om zelfs de tijd te
trotseren.
Maar Anais heeft weinig
mogelijkheden om veel te beleven. Haar functie bestaat vooral uit daar te
zitten en mooi te zijn, maar omdat Renée reeds van in de jaren vijftig haar
poppenmoeder is, is er tussen beiden een uitzonderlijke band gegroeid. De
poppenmoeder heeft bovendien Anais als haar biechtvader verkozen, waardoor de
pop alle geheimen, moeilijkheden en voorkeuren van de dichteres heeft kunnen
vernemen. Op die manier is een porseleinen pop het gesloten dagboek van een
schrijfster geworden. Natuurlijk zit er ook heel veel nostalgie in deze
dichtbundel. Anais telt haar vrienden
is een van de titels van de gedichten en zij merkt Er zijn niet veel vrienden meer over, van toen, en We zijn zestigers. / Dead poets society
gelijk / Straks blijft de hoed slechts over, sierlijk en eenzaam / op de kist. En
omdat nostalgie toch ook wel een beetje humor mag hebben sluit zij af met: Als ze de hoedenspeld maar niet vergeten.
Het laatste gedicht uit de cyclus
Anais heeft als titel Afscheid. Het is een afscheid aan de
Thuishaven waar deze en heel wat vroegere dichtbundels werden geschreven en dat
doet uiteraard een beetje pijn, maar er is ook vastberadenheid: De schrijfster huist in een nieuw huis, er
wordt een nieuwe, hagelwitte / bladzijde geschreven in het levensboek, met een
witte pluim. En er is ook hoop: Er
zal ginds een nieuwe einder gloren, en waarschijnlijk zal dat in de
toekomst tot nieuwe dichtbundels leiden.
Anais, Renée
Van Hekken, Uitgeverij Thuishaven, Schoten, 2014.
(Tony Rombouts)