Na vier
bundels te hebben gepubliceerd bij de bibliofiele uitgeverij Kleinood &
Grootzeer in Nederland, verschijnt de nieuwe bundel van
Willem M. Roggeman onder de titel Heidens retabel bij
Uitgeverij De Vries-Brouwers. Het is een van die weinige uitgeverijen die zich
nog toeleggen op het uitgeven en verspreiden van dichtbundels. Van de in 1935
geboren en volgend jaar juli zijn 80ste verjaardag vierende Roggeman heeft de
afgelopen tien jaar al ongelooflijk veel gepresteerd. Naast bundels
waren er geregeld vertalingen en werd hij gevraagd om te komen optreden tijdens
poëziefestivals, er werden cd’s uitgebracht waarop hij gedichten leest,
begeleid door een jazz ensemble. Het buitenland erkent hem als een belangrijk
Europees dichter, maar in zijn eigen taalgebied lijkt hij te worden ingehaald
en vergeten door de jongere generaties. Geen nood, men herontdekt hem wel
wanneer de tijd ervoor rijp is. En de recente bundel kan in die evolutie
een belangrijke stap betekenen.Want het moet gezegd dat deze verzameling
gedichten, opgedeeld in zes aparte luiken of afdelingen, ronduit subliem
mag worden genoemd. Ik vraag me af of hij dit nog wel kan overtreffen, en
daarbij geeft hij zonder discussie zovele anderen het nakijken.Op
de cover staat de afbeelding van een werk van Jan Cox terwijl achtereen een
portret in pastel staat afgebeeld, dat dezelfde kunstenaar in 1980 maakte van
Roggeman. In het kort de inhoud en de verschillende elementen opsommen waarmee
de bundel werd opgebouwd is geen sinecure, laat staan een analyse geven. De
variaties zijn zo talrijk, de verwijzingen, ook de vorm van de gedichten
verschilt onderling: enkele kortere, maar overwegend lange gedichten, steeds
met die onwankelbare geestdrift geschreven, die ik zou haast zeggen beteugelde
overmoed waarmee hij culturen in kaart brengt, schilders en componisten,
schrijvers, zodat je niet anders kunt dan de bundel geduldig, aandachtig en met
mondjesmaat lezen. Zoals vaak bij hem zit er een essayistisch of zogenaamd
documentair element in verweven, het verleden en de actualiteit sluiten
naadloos bij mekaar aan, maar het is duidelijk dat de herinnering en de tijd
het geheel domineren. Vele langere gedichten bevatten sterk uitgewerkte
prozaïsche gedeelten, of zijn zelfs haast een verhaal in poëzievorm. Er staan
enkele gedichten in die al in een vorige bundel werden opgenomen, zoals dat
over de Amerikaanse dokter en dichter William Carlos Williams, mooi verwoord en
vol waarachtigheid. Of er is het gedicht over Goethe, een verstrengeling van
data en feiten, verpakt in een fraai taalkader. Natuurlijk ontbreekt de
jazzmuziek niet, evenmin het sober-heldere liefdesgedicht voor zijn vrouw,
Louise.Hier is een dichter aan het woord die je met zijn métier overbluft, maar
niet teveel, ik bedoel dat het geen egotripperij is maar de lezer constant
blijft aanspreken. Verdriet komt ook altijd te laat, is er altijd/
achteraf, om iets dat er zelf niet meer is. / Je merkt het, alles wat voorbij
is, is al weg,/ En wat je voor het laatst ziet, sterft in jou. Een
meesterwerk.
Retabel, Willem M. Roggeman, C. de
Vries-Brouwers, Antwerpen-Rotterdam, 2014, ISBN 978 9059 276 413
(Guy
van Hoof)