In 1932 verscheen de roman De
harp van Sint Franciscus, een literaire levensbeschrijving door Felix
Timmermans in zijn onnavolgbare stijl vol van bewondering en verwondering. Het
is in zekere zin zo’n zelfde verwondering die Ludo Noens aan de dag legt om met
een open geest en wetenschappelijk onderbouwd verschijnselen van ongewone, zeg
maar paranormale of bovennatuurlijke aard te onderzoeken. Hij geeft al 28 jaar
het tijdschrift Portulaan uit waarin, naast literatuur, thema's op het gebied
van geschiedenis en sociologie vooral die verschijnselen onder de aandacht
worden gebracht die men niet met rationele argumenten kan benaderen, laat staan
verklaren. Het boek van Felix Timmermans was als het ware de reconstructie van
een geniale gekte, en dat geldt ook voor de heiligen die Ludo Noens in zijn
recente boek ten tonele voert. Een beetje toevallig ken ik wel het
standaardwerk van Walter Nigg, Grote heiligen, maar dat
dateert al van 1958. Noens heeft zich ten dele hierop gebaseerd voor zijn Paranormale
heiligen voor wat het biografische gedeelte betreft, dat compact maar
nauwkeurig de levens weergeeft van bijvoorbeeld Catharina van Sienna, Hildegard
von Bingen, Theresa van Avila, Padre Pio. Op zich is dat al boeiende lectuur,
waaruit we leren dat heilig zijn niet bepaald een te benijden eigenschap is,
want het gaat gepaard met pijn, bloed, wonden en vele ongemakken.
Zoals de tekst op het omslag
vermeldt is het onderscheid tussen de zondagsgelovige en heiligen niet
zozeer hun onalledaagse vroomheid maar vooral hun bekwaamheid om alternatieve
bewustzijnstoestanden op te roepen, zoals extase, trance. Vreemd genoeg
ontstaan juist daardoor spanningen tussen hun enigszins overtrokken
geloofsijver en de officiële kerk die onder meer op het gebied van
wonderbaarlijke genezingen niet gauw geneigd is die als een mirakel te
erkennen. Heiligen komen niet zelden over als vrij zielige, aandacht eisende,
sjofele randfiguren, maar daarin schuilt precies hun kracht of ontstaat een
voedingsbodem voor authentieke mystieke en paranormale verschijnselen.
Noens is er de geschikte auteur
voor om lezers van welke overtuiging dan ook en zelfs sceptici met de neus op
allerlei gebeurtenissen te drukken waarvoor niemand een pasklaar antwoord bij
de hand heeft. Dat deed hij eerder al in zijn boek Het Jeanne d'Arc-syndroom
over de Maagd van Orléans, volgens Noens een boerenkind dat leed aan een
psychisch ziektebeeld dat hij aan de hand van voorbeelden uiteenzet. Jeanne zou
gemanipuleerd zijn geweest vanuit de geest van een overledene.
Ook de in dit nieuwe boek
beschreven heiligen hebben een méér dan ongebruikelijke levenswandel, en
bovendien staan ze bloot aan verschijnselen die vaak zij alleen kunnen
waarnemen en die hen tot aan de rand van het geestelijk draagbare brengen:
geluiden, fel licht, voorwerpen die zich door de ruimte verplaatsen. Het is
allemaal vlot, boeiend en overtuigend geschreven, relativerend en soms met
humor, zodat deze specifieke studie niet enkel de believers zal aanspreken maar iedereen die ook wel eens de harde
feiten van het rationele durft los te laten.
Paranormale heiligen,
Ludo Noens, Zilverspoor Books Of Fantasy, 2011, ISBN 978 94 90767 00
(Guy van Hoof)