Heiligen met paranormale gaven

In 1932 verscheen de roman De harp van Sint Franciscus, een literaire levensbeschrijving door Felix Timmermans in zijn onnavolgbare stijl vol van bewondering en verwondering. Het is in zekere zin zo’n zelfde verwondering die Ludo Noens aan de dag legt om met een open geest en wetenschappelijk onderbouwd verschijnselen van ongewone, zeg maar paranormale of bovennatuurlijke aard te onderzoeken. Hij geeft al 28 jaar het tijdschrift Portulaan uit waarin, naast literatuur, thema's op het gebied van geschiedenis en sociologie vooral die verschijnselen onder de aandacht worden gebracht die men niet met rationele argumenten kan benaderen, laat staan verklaren. Het boek van Felix Timmermans was als het ware de reconstructie van een geniale gekte, en dat geldt ook voor de heiligen die Ludo Noens in zijn recente boek ten tonele voert. Een beetje toevallig ken ik wel het standaardwerk van Walter Nigg, Grote heiligen, maar dat dateert al van 1958. Noens heeft zich ten dele hierop gebaseerd voor zijn Paranormale heiligen voor wat het biografische gedeelte betreft, dat compact maar nauwkeurig de levens weergeeft van bijvoorbeeld Catharina van Sienna, Hildegard von Bingen, Theresa van Avila, Padre Pio. Op zich is dat al boeiende lectuur, waaruit we leren dat heilig zijn niet bepaald een te benijden eigenschap is, want het gaat gepaard met pijn, bloed, wonden en vele ongemakken.
Zoals de tekst op het omslag vermeldt is het onderscheid tussen de zondagsgelovige en heiligen niet zozeer hun onalledaagse vroomheid maar vooral hun bekwaamheid om alternatieve bewustzijnstoestanden op te roepen, zoals extase, trance. Vreemd genoeg ontstaan juist daardoor spanningen tussen hun enigszins overtrokken geloofsijver en de officiële kerk die onder meer op het gebied van wonderbaarlijke genezingen niet gauw geneigd is die als een mirakel te erkennen. Heiligen komen niet zelden over als vrij zielige, aandacht eisende, sjofele randfiguren, maar daarin schuilt precies hun kracht of ontstaat een voedingsbodem voor authentieke mystieke en paranormale verschijnselen.
Noens is er de geschikte auteur voor om lezers van welke overtuiging dan ook en zelfs sceptici met de neus op allerlei gebeurtenissen te drukken waarvoor niemand een pasklaar antwoord bij de hand heeft. Dat deed hij eerder al in zijn boek Het Jeanne d'Arc-syndroom over de Maagd van Orléans, volgens Noens een boerenkind dat leed aan een psychisch ziektebeeld dat hij aan de hand van voorbeelden uiteenzet. Jeanne zou gemanipuleerd zijn geweest vanuit de geest van een overledene.
Ook de in dit nieuwe boek beschreven heiligen hebben een méér dan ongebruikelijke levenswandel, en bovendien staan ze bloot aan verschijnselen die vaak zij alleen kunnen waarnemen en die hen tot aan de rand van het geestelijk draagbare brengen: geluiden, fel licht, voorwerpen die zich door de ruimte verplaatsen. Het is allemaal vlot, boeiend en overtuigend geschreven, relativerend en soms met humor, zodat deze specifieke studie niet enkel de believers zal aanspreken maar iedereen die ook wel eens de harde feiten van het rationele durft los te laten.

Paranormale heiligen, Ludo Noens, Zilverspoor Books Of Fantasy, 2011, ISBN 978 94 90767 00

(Guy van Hoof)