De
herinnering in brede zin kan goed verbonden worden met poëzie. Voor de wat
oudere dichter is terugkijken bijna automatisch een bestanddeel van zijn
creatief vermogen. Uitglijders liggen dan uiteraard op de loer: te sterk
aangezette melancholie en al te bejaard gemonkel. Barney Agerbeek (Surabaya,
1948) weet zich uitstekend te beheersen. In Een warme oostenwind brengt hij zaken samen die geschiedenis zijn,
maar die tegelijk een actuele waarde
hebben. Uiteindelijk verandert er toch niet veel wezenlijks aan de
belevingsmogelijkheden van de mens. Agerbeek tipt deze sluimerende waarheid in
onopgesmukte taal aan.
De
wind die Agerbeeks herinneringen met zich mee voert, komt uit het oosten. Het
oosten staat in het leven van de dichter in dubbele zin centraal: echo’s van de
geschiedenis van Indonesië krijgen een plek in een poëtisch verband waarin we
ook herinneringsbeelden van Polen aantreffen. De dichter leerde daar zijn vrouw
kennen.
Niet
alle gedichten zijn even urgent. Soms verliest Agerbeek zich in het louter
reisgids-beschrijvende. Met name als hij door de stad Gdańsk loopt. De
werkelijke kracht van deze bundel is niet zo zeer de evocatie van het oosten
(Europees dan wel Aziatisch), maar vooral het gevoel dat met deze evocatie
verbonden is.
Het
gaat om het, uit alle ervaringen geboren, besef dat de ziel zich niet laat
onteigenen, dat dromen, liefde en vriendschap de waarde van het bestaan
uitmaken.
Dit
alles wordt verpakt in gewone taal, met hier en daar wat humor.
Elke vroege ochtend stond ik op
vol vette plannen voor de top
van stropdas tot schoenen retestrak
met de kop op. Leve de verticaliteit
Nu groeit afstand tot materie met de dag
en laten sterren een voor een los
(…)
Agerbeeks
poëtisch plakboek is divers. In de bundel staan gedichten in het Pools, maar
ook zwart-wit afbeeldingen van beeldend werk (een foto, een icoon, tekeningen).
Je krijgt zo een aardige impressie van de voedingsbodem die deze poëzie
voortbrengt.
Rotterdams
verleden en heden worden gemixt onder het toeziend oog van wijlen
dichter/schrijver Cornelis Bastiaan Vaandrager (‘is goed toevent hange, kleve,
magnetisties of gebijtelt zitte,…’).
Stilte klinkt dubbel
na de bommen
(…)
Na de bevrijding
Rotterdam bewerkt zijn hart
zij aan zij, een generatie lang
De
recent gebouwde, maar nu al iconische, Markthal moet vervolgens verlaten worden
voor the real thing.
Slenter de Markthal uit
naar de markt, pet met klep
op mijn kop, Kijk es an,
gekrioel in open space
heel de wereld op een hoop
Tussen de koopjes door
gehoord: geen gelul, zeker weten
Dah bedoellik, makkelijk zat
(…)
Het
Rotterdamgevoel wordt net zo gemakkelijk afgewisseld door impressies van het
Jappenkamp (Japan bezette Nederlands Indië en stopte vele Nederlanders in
concentratiekampen) als door een aan Rogi Wieg opgedragen gedicht. De
menselijke geest zoekt in alle tijden en omstandigheden naar bespiegeling en
verhalen.
Er waait een warme oostenwind
Thuis op aarde in de landen
waar ik zonder te reizen kan zijn
om rond te lopen met open mond
Een warme oostenwind, Barney Agerbeek,
uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, 2017, ISBN 978-90-6265-957-9
(Erick Kila)