Antoon Van den Braembussche
situeert zelf zijn debuut als dichter in 1979 met de uitgave van Liefdesverklaring bij de uitgeverij
Yang. Nochtans had hij daarvoor al onder het pseudoniem Tonko Brem heel wat
gepubliceerd. Maar, ongetwijfeld ook onder invloed van zijn professoraat in de
kunst- en cultuurfilosofie, verschuift zijn literaire productie naar
interdisciplinaire samenwerkingen met andere kunstvormen. Het uur van de wolf is daar een treffende emanatie van. Het is een
geïntegreerd werkstuk tussen de dichter, fotograaf Benn Deceuninck en
Butoh-danseres Emilie Vlam.
Het uur van de wolf is dat
mythische moment tussen duisternis en licht. Het uur waarop dood en geboorte
elkaar vinden, waan en wezen in elkaar vloeien. ‘De zwarte nacht van de ziel’,
zoals Ingmar Bergman het noemt, maar die in deze bundel veruitwendigd wordt in
het clair-obscur van het naakte lichaam: Het
lichaam als pure stilstand, / vleesgeworden sculptuur. / Een gevallen engel. Dit
vers uit het openingsgedicht van de eerste cyclus vat meteen de essentie van de
bundel, die bestaat uit drie cycli van telkens 6 gedichten: Het lichaam, een universum, Tussen vrees en
beven en Château du loup, het
geheel aangevuld met 12 foto’s en een foto helemaal aan het begin, waar je de
dichter waarneemt kijkend naar zijn model als een schilder, maar schrijvende.
Het geeft meteen aan hoe de
gedichten tot stand zijn gekomen, als een soort action writing met een fotograaf op de achtergrond, die
registreert, wat je eigenlijk nooit kan zien, met name het bevriezen van de
tijd, het gijzelen van het licht in één nanoseconde, terwijl de dichter die
stilstand terug wil openbreken en de beweging reconstrueren met taal. Dit is
het fascinerende proces wat zich in deze bundel voltrekt: het trachten te
vatten van het lichaam in de vier dimensies van de ruimtetijd: Zo ontvouwt zich ruimte die zwijgt / in
zenuwstrengen. En verder: Er is enkel
het lichaam / dat elk ogenblik verandert. / Tussen het hier en nu /…/ Er is
enkel het lichaam / dat de afstand overbrugt /tussen tijd en ruimte.
Het dansende lichaam bakent
ruimte af in de tijd in al zijn vluchtigheid, de fotograaf bevriest het, de
dichter geeft dat bevroren lichaam als het ware terug aan de ruimte en maakt
het tijdloos. Deze transformatie van abstrahering en interpretering naar een
nieuwe werkelijkheid is de essentie van de dialoog, die de kunstenaars met
elkaar aangaan in deze bundel: Schrijvend
met woorden als subliem gemis / het lichaam hertekenend /…/ Het lichaam als
muziek gewikkeld / in stilte die langzaam openbarst.
Dit project is een tour de force, vastgelegd in een
ingehouden uiterst poëtische ritmische frasering, door een fotograaf, die de
grenzen verkent van licht en duisternis en een butoh-danseres, die de
duisternis van de ziel door haar lichaam naar het licht brengt en haar energie
bevriest in de leegte van de ruimte. Prachtig uitgegeven! Een absolute must.
Het uur van de wolf, Antoon Van den Braembussche, Benn Deceuninck, Emilie De Vlam, Uitgeverij P, 20214, Leuven, ISBN/EAN 978-94-91455-44-5
(Richard Foqué)