De bundel Reliqua (overschotten) bevat naast 184 bladzijden haiku’s 6
vertaalde fragmenten van het Indische epos Ramayana
en 232 pagina’s Etymologische
Verkenningen. Voor diegenen die nog niet heel vertrouwd zijn met het begrip
haiku geeft Bart Mesotten een korte inleiding over haiku en aanverwante vormen
zoals senrioe en tanka. De reeks haiku’s is onderverdeeld in 6 reeksen: dagboek-haiku’s, reizen, ziekenhuis, Maria-tuinbeeld, de oude pater en vertaald in
het Latijn. De auteur houdt zich meestal aan het klassieke schema en
inhoud: qua schema drie regels van 5-7-5 lettergrepen en qua inhoud een
momentopname van verwondering, een poëtische beleving.
De kaars op tafel
tussen de beide oudjes;hoe roerloos de vlam.
Met enkele woorden geeft hij hier
een prachtig sfeerbeeld weer van twee oude mensen. ’s Avonds zitten beiden aan
tafel, er wordt geen woord gezegd. Dit is niet meer nodig, na zovele jaren is
alles al eens gezegd. Ze kennen en begrijpen elkaar zonder woorden. De roerloze
vlam is een duidelijk beeld dat beiden stil zitten, geen woord spreken. De vlam
brandt nog, maar niet meer met de hevigheid van vroeger. Ze geeft slechts wat
licht en wat warmte. Dit is de kracht van haiku: in enkele regels bijna een
heel verhaal weergeven. Maar zo kort geformuleerd dat het aan de lezer is om
het plaatje te vervolledigen. Een haiku suggereert, de lezer voltooit.
Warme zomernacht.-
Eén krekel vult de stiltevan het hele dorp.
De Ramayana is een lang werk: ongeveer 50.000 verzen. Voor ons
westerlingen gaat het verhaal iets te traag en zijn er teveel beschouwingen.
Dit komt waarschijnlijk omdat wij onvoldoende op de hoogte zijn van het
taalgebruik en de religieuze beeldspraak. De auteur brengt ons wel een vlot
leesbare tekst.
Uit het huwelijk:
Dit is Sietaa, ‘t kind der Aarde,
mij duurbaarder dan mijn leven.Nu wordt zij uw deelgenote:
delen zult gij pijn en vreugde.
Moge zij de uwe wezen
overal waar gij zult toeven.
Heb haar lief in pijn en vreugde,
in goede en kwade dagen.
Voeg uw beider handen samen:
man en vrouw blijven verbonden
zo gelijk verbonden blijven
zon en warmte, boom en schaduw.
In het derde deel laat de auteur
ons genieten van zijn inzicht in onze taal. Het is een plezier om de
etymologische verklaring te ontdekken van het apenstaartje, de bakharing,
aristocratie, de chambrang enzovoort. De auteur geeft hier blijk van een enorme
kennis die hij ons voorschotelt. Nochtans komt hij niet belerend over. Hij
geeft ons op subtiele wijze les in taalkunde. In de haiku’s laat hij ons ook
genieten van zijn levenswijsheid.
Hoe oud ik ook ben:
ligt op mijn pad een den-appel,ik geef hem een trap.
‘Ken u zelve’ was een tekst boven
de Apollotempel in Delphi: de mens moet eerst zichzelf kennen vooraleer hij een
ander kan begrijpen. Dat Bart Mesotten deze spreuk kende is meer dan duidelijk.
De oude pater
weet niet, zoals Gezelle,hoe hij bidden moet.
Reliqua, Bart Mesotten, Uitgeverij Halewijn, Antwerpen, 2012, ISBN 978-90-8528-234-1
(Ferre Denis)