Etienne
Colman publiceerde in 2013 de bundel Façades,
over een gegeven waar we allemaal wel eens mee te maken krijgen: de schone
schijn en pijn in relaties. In 2014 verscheen Loopgraf, gedichten over de Eerste Wereldoorlog, een bundel die
getuigt van zijn maatschappelijke en sociale betrokkenheid en dat gegeven zet
zich verder in zijn nieuwste publicatie, Laos
in spreidstand.
Waarom
Laos? Tijdens de Vietnamoorlog bood Laos onderdak aan soldaten uit
Noord-Vietnam, waarop de VS besloot Laos van 1964 tot 1973 te bombarderen met
zo’n 270 miljoen clusterbommen. Eén derde van de bommen is nooit ontploft en
ligt nog steeds over het land verspreid. De armste mensen proberen het staal te
recupereren om het te verkopen. Daarbij vielen al meer dan 12 000 dodelijke
slachtoffers en een 20 000 tal ernstig gewonden.
Waarom
Laos? De dichter trekt er al een aantal jaren naartoe om er Engels te
onderwijzen en dit wat langoureuze volk
heeft helemaal zijn ziel verstoord, het heeft zijn hart gesplitst.
Laos in
spreidstand
is een eigenzinnige bundel. Visueel eigenzinnig ook: zo krijgen de
verschillende strofen binnen een gedicht een ander lettertype, waardoor je elke
strofe vanuit een andere invalshoek benadert, alsof er een andere stem binnen
eenzelfde gedicht aan de orde is. Het aantal verzen binnen een gedicht heeft
dan weer te maken met de Laotiaanse symboliek van de getallen. Zo zijn er wel
meer technische hoogstandjes en die werken perfect, maar even belangrijk lijkt
mij dat Etienne Colman een veelzijdig portret schetst van het land, zijn
problematiek en zijn bewoners en dat dit, ondanks zijn engagement, nergens
leidt tot sentimentaliteit. Zijn gedichten bewegen zich op die moeilijke lijn
tussen observatie en bekentenis enerzijds en betrokkenheid anderzijds en in dat
koorddansen is hij wonderwel geslaagd.
De
dichter, zoals de herder die hij in de bundel schetst hij leeft van niets en bidt, schrijft: Tijd en afstand brengen enkel troost in sprookjes die geen mens gelooft.
Net daarom zijn deze bundel en dit initiatief zo belangrijk: Dit land leeft tussen slaap en werk, eet
tussen vel en vlees, zit tussen schip en wal.
Eén
fragment, uit Talat 1 (talat is
Laotiaans voor markt):
Hun waren prijzen
zij
niet aan Als
vanzelfsprekend
her en der
geloodst
zitten er mannen
zonder
benen vrouwen geen
gezicht De slecht
bedeelden
en mismaakten
reiken
je de open hand
Ze zijn tekort
gewoon
Hier leeft de ziel
en klopt
het hart Hun leven
en
hun welzijn tussen
twijfel
en houvast
geprangd
Van deze kleine
mensen werd zijn hart nog groter en veel brozer. Hij stak nieuwe bruggen over. Dat is trouwens
net de taak van de dichter: bruggen bouwen met taal. Deze dichter heeft een
brug gebouwd die ons leidt naar Laos. Laos
in spreidstand, een bundel die Laos een stem heeft gegeven en ook de lezer veel brozer maakt. Daar kunnen we
Etienne Colman alleen maar erg dankbaar voor zijn.
Laos in
spreidstand,
Etienne Colman, Uitgeverij C. De Vries-Brouwers, Antwerpen-Rotterdam, 2017,
ISBN 978 90 592 7526 3
(Roger Nupie)