Als je de titel van het debuut van Mustafa Kör (1976) leest, krijg je een
wee gevoel. Ben jij liefde: ook
zonder vraagteken doet dit zinnetje sentimenteel-kitscherig aan.
Wat na de titel
volgt, brengt je gelukkig naar een andere stemming.
In een overtuigende poëtische ademtocht neemt Kör zichzelf, het verleden en
het menselijk bedrijf de maat. Hij doet dat met heel eigen beelden.
Kale kermis
Een half leven erdoor gejaagd
de kruimels van zolder gehaald
en meegetorst naar deze centrumstad
(…)
Verzand in dit kluitje laag land
verdoken in je kaftan – sierlijk
schijnbewegend burger je voort
(…)
Inmiddels kleur je binnen de lijntjes
bakt ingevroren sensaties op
en werpt maar lijnen uit
‘Misschien’ en een subtiele spijt om het vervlogene staan in deze
persoonlijke tussenbalans naast elkaar. Er is de gedachte aan het landelijke
van de geboortestreek, maar de exotische afkomst wordt vanzelfsprekend en
soepel vermengd met beelden van een Vlaamse jeugd. Goden en heiligheden uit
Vlaanderen en Turkije worden tot een licht nostalgisch amalgaam. Het is
innerlijkheid die is vormgegeven op een prettig ongepolijste manier. Er zit een
directheid in de gedichten die niet in de gewoonten van het Oosten past, maar
er zit ook een bewustheid van heimat en traditie in die niet perse bij het
modern artistieke gevoel van de Lage Landen hoort.
We doen maar wat moeder
geen kuur van uw aanbeden Allah
de wereld aan het spit en draaien maar
Kör schrijft vanuit het nu en haalt zijn poëtische brandstof uit zijn vroegste
achtergrond en zijn op eigen kracht vormgegeven Vlaams/Brabantse situatie.
Op een uiterst verfijnde manier sijpelt iets door van het noodlot dat de
dichter jaren geleden trof (een ongeluk met als gevolg een dwarslaesie). De
laatste afdeling van de bundel, Een
beperkt seizoen, telt maar één gedicht. En dat is ruim voldoende voor een
krachtig slotakkoord.
Ontdooid
Komt een dag dat je
alle beloftes ten spijt
niet meer staat
te midden de strijd
om brood en liefde
Het lijf bleek maar gerei
dat uitvoert wat de souffleur vroeg
Gedaan met het gejaag
en het treurspel der harten
De mystieke had een glansrol
speciaal voor jou
De wereld had je bijeen gekrijst
toen je mens werd en vuisten balde
om hoofd te bieden aan het leven
dat die ene dag zelf zou krijsen
om het lot dat in je merg sloeg
als vorst op bloesem
Ben jij liefde is een weemoedig optimistische bundel,
zonder een greintje zelfmedelij of uitzichtloosheid. Zelfs de verzen uit de
afdeling Spleen geven hier en daar aanleiding tot een glimlach.
Er zijn dagen dat je steden wil plunderen
bibliotheken in brand steken, iedereen homejacken
eender wat om de honger te stillen
Ja jij, geboren en bedrogen mensenkind
bij welke afslag gingen wonderen overboord
wanneer had je jezelf afgevlagd
Het kritisch en poëtisch evalueren van voorbije jaren is niet ontaard in
verlammende zompigheid. Veeleer heeft Kör zichzelf in het geschreven woord
opnieuw uitgevonden.
Ben jij liefde, Mustafa Kör, Uitgeverij Vrijdag, Antwerpen, 2016, ISBN
978-94-6001-418-5
(Erick Kila)