Van
Frans Kuipers (˚Vught, 1942) verschenen acht gedichtenbundels. Het begon in
1997 met de bundel Wolkenjagers en
met tussenpozen van twee à vijf jaar verschenen de volgende bundels. In 2016
werd Geen ander antwoord uitgegeven.
De
titel van de bundel is tevens de titel van een cyclus. In het vijfde gedicht
besluit hij als volgt:
…
achter ieder woord
staan andere woorden,
in elke druppel
golft de zee,
in iedere foetus
glimlacht de galaxis,
al wat vaststaat
liegt: alles waait.
De
vijf cycli waaruit de bundel opgebouwd is kregen de volgende titels mee: Het sterft van de verloren dromen hier,
Waar te beginnen, Alles waait, Passages en Narrenliederen.
Het
openingscitaat van de bundel noemt het waaien niet maar wel de wind, de stuurloze
of misschien wel berekenende veroorzaker van het waaien:
“Hijs het hemd, Stekeltje, we peren ‘m’
‘Waar gaan we
heen, Gladde Aal?’
‘Naar waar de wind
het wil, Stekeltje,
naar waar de wind
het wil.”
(Sister Espe, uit
‘Geen waanzee te hoog’)
In
de gedichten staan soms stukken tekst cursief gedrukt. Het zijn adempauzes,
verklaringen, antwoorden op eerder gestelde vragen, soms bijzondere poëtische
intermezzi zoals in het gedicht op bladzijde 49:
…
Paarden zonder
zadel zijn het mooist.
…
Een slapend paard
in de stal bij hooilicht vrediger iets ken ik niet.
….
Naakt op een paard
over een leeg strand galopperen is Goed.
…..
Toch
wisselen prachtig geformuleerde gedichten elkaar af met schrijfsels die op de
rand van het cliché balanceren of enkel maar de schouders doen ophalen. Wat
moet ik met een ‘gedicht’ als dat op bladzijde 43:
Als jij water bent
dan ben ik rimpeling.
Als jij wolk bent
dan ben ik regenplas-oog
….
De
dichter heeft ook een, niet altijd even geslaagde voorkeur, voor het maken van nieuwe
woorden of lange samengestelde woorden:
…puzzelstukkenmens…goudgisterend…honinghalend…kwalenhoedend…..
lantarenlichtplassen….Blindengeleiderswind…waterschaatsende…paniekpiepend…
regendrupfijnen….vliegebeestjes….verfijnsprookte….koedeweidegoedheid…
dageraadsnieuw…goudletterlijk..
Daartegenover
staan prachtige, helder geformuleerde, indringende en aansprekende regels
zoals:
Het sterft van de
verloren dromen hier
….
een reiziger ben
ik in raadsels,
vrees, verlangens
en mirakels.
….
Een verwaaide kraai
zou zijn grafrede uitspreken.
….
-ik was een
wandelaar,
andere gedichten
zou ik hebben geschreven
was ik geen
wandelaar geweest.
….
nooit komt er aan
het worden van wolken een einde.
…
de lichtengel in
haar ogen kijken wil ik als het uur gekomen is.
Alles waait is een bundel met
hoogtes en laagtes. Ik vind dat de dichter soms het beeld van een zakdoek
nodeloos vergroot tot een tafelblad. Toch ben ik gecharmeerd en alleen al voor
de cyclus Passages verdient hij meer
dan een schouderklop.
WINDGEZEGDES,
waterpraats,
inmengingen ook
van sterren en maan;
iemand zei mij
eens ‘poëzie is meer
dan papieren zaak
van dichtertjes meneer.”
KRAAI ik heb het
in orde gemaakt.
Ik dacht ik red
het niet
maar het wonder
bewoont mij weer
en het raadsel is
mijn beste kameraad.
De wind is gaan
liggen
en mijn haar zit
weer goed.
Kraai ik heb het
in orde gemaakt.
Alles waait, Frans Kuipers, Uitgeverij
Atlas/Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2019, ISBN 978 90 254 5455 5
(Frans August
Brocatus)