Alles waait


Van Frans Kuipers (˚Vught, 1942) verschenen acht gedichtenbundels. Het begon in 1997 met de bundel Wolkenjagers en met tussenpozen van twee à vijf jaar verschenen de volgende bundels. In 2016 werd Geen ander antwoord uitgegeven.
De titel van de bundel is tevens de titel van een cyclus. In het vijfde gedicht besluit hij als volgt:

achter ieder woord staan andere woorden,
in elke druppel golft de zee,
in iedere foetus glimlacht de galaxis,
al wat vaststaat liegt: alles waait.

De vijf cycli waaruit de bundel opgebouwd is kregen de volgende titels mee: Het sterft van de verloren dromen hier, Waar te beginnen, Alles waait, Passages en Narrenliederen.

Het openingscitaat van de bundel noemt het waaien niet maar wel de wind, de stuurloze of misschien wel berekenende veroorzaker van het waaien:

Hijs het hemd, Stekeltje, we peren ‘m’
‘Waar gaan we heen, Gladde Aal?’
‘Naar waar de wind het wil, Stekeltje,
naar waar de wind het wil.”
(Sister Espe, uit ‘Geen waanzee te hoog’)

In de gedichten staan soms stukken tekst cursief gedrukt. Het zijn adempauzes, verklaringen, antwoorden op eerder gestelde vragen, soms bijzondere poëtische intermezzi zoals in het gedicht op bladzijde 49:

Paarden zonder zadel zijn het mooist.
Een slapend paard in de stal bij hooilicht vrediger iets ken ik niet.
….
Naakt op een paard over een leeg strand galopperen is Goed.
…..

Toch wisselen prachtig geformuleerde gedichten elkaar af met schrijfsels die op de rand van het cliché balanceren of enkel maar de schouders doen ophalen. Wat moet ik met een ‘gedicht’ als dat op bladzijde 43:

Als jij water bent
            dan ben ik rimpeling.

Als jij wolk bent
            dan ben ik regenplas-oog
….

De dichter heeft ook een, niet altijd even geslaagde voorkeur, voor het maken van nieuwe woorden of lange samengestelde woorden:

…puzzelstukkenmens…goudgisterend…honinghalend…kwalenhoedend…..
lantarenlichtplassen….Blindengeleiderswind…waterschaatsende…paniekpiepend…
regendrupfijnen….vliegebeestjes….verfijnsprookte….koedeweidegoedheid…
dageraadsnieuw…goudletterlijk..

Daartegenover staan prachtige, helder geformuleerde, indringende en aansprekende regels zoals:

Het sterft van de verloren dromen hier
….
een reiziger ben ik in raadsels,
vrees, verlangens en mirakels.
….
Een verwaaide kraai zou zijn grafrede uitspreken.
….
-ik was een wandelaar,
andere gedichten zou ik hebben geschreven
was ik geen wandelaar geweest.
….
nooit komt er aan het worden van wolken een einde.
de lichtengel in haar ogen kijken wil ik als het uur gekomen is.

Alles waait is een bundel met hoogtes en laagtes. Ik vind dat de dichter soms het beeld van een zakdoek nodeloos vergroot tot een tafelblad. Toch ben ik gecharmeerd en alleen al voor de cyclus Passages verdient hij meer dan een schouderklop.

WINDGEZEGDES, waterpraats,
inmengingen ook van sterren en maan;
iemand zei mij eens ‘poëzie is meer
dan papieren zaak van dichtertjes meneer.”

KRAAI ik heb het in orde gemaakt.
Ik dacht ik red het niet
maar het wonder bewoont mij weer
en het raadsel is mijn beste kameraad.
De wind is gaan liggen
en mijn haar zit weer goed.
Kraai ik heb het in orde gemaakt.


Alles waait, Frans Kuipers, Uitgeverij Atlas/Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2019, ISBN 978 90 254 5455 5

(Frans August Brocatus)